Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872) geldt als architect van de grondwet, de Nederlandse staatsinrichting en de parlementaire democratie. Hij wordt nog steeds aangeroepen in actuele politieke kwesties. Hij is de enige Nederlandse politicus met standbeelden in drie verschillende steden.

Wie was Thorbecke? Als halve Duitser en lutheraan uit een berooide Zwolse familie maakte hij in zijn eerste vijftig jaar een wetenschappelijke carrière, als classicus, filosoof, historicus en jurist.

Pas daarna ...

Het middeleeuwse verleden is herkenbaar en bevreemdend tegelijk. Het werkt als spiegel en verdiept juist daardoor het beeld van onze eigen tijd en eigen wereld. Het kan ons bevrijden van traditionele vanzelfsprekendheden en ons ontvankelijk maken voor wat anders is of voor wie anders leeft, gelooft of denkt.

In deze bundel staat het werk van dertig toonaangevende mediëvisten centraal. Evenveel auteurs uit binnen- en buitenland laten zien dat het werk van deze inspirerende onderzoekers zowel...

Waarom zijn popconcerten in voetbalstations politiek? Hoe kon Radio Kootwijk uitgroeien tot een koloniale klankkast op de Veluwe? Wat was de reden dat het publiek zich dikwijls misdroeg in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag? Dachten de Nederlandse autoriteiten in de roaring twenties daadwerkelijk dat jazz ‘danspsychoses’ onder de jeugd zou veroorzaken? En wat zeggen Kinderen voor Kinderen-liedjes over de Nederlandse samenleving in de jaren tachtig en negentig? Dit zijn slechts enkele v...

Het is een sprookje dat onze markteconomie een onmisbare voorwaarde voor welvaart en rechtsstaat is. Dat weet de internationaal gezaghebbende Nederlandse economisch historicus Bas van Bavel onweerlegbaar aan te tonen. Hij toetst de abstracte beweringen van de economen genadeloos aan de historische werkelijkheid. De vrije markt, die aanvankelijk breed werd omarmd, blijkt na enige tijd de welvaartsgroei juist te remmen: nieuwe economische elites veroveren met hun rijkdom politieke en juridische...

Rusland, oktober 1917. De bolsjewieken grijpen de macht. Rusland en de wereld zullen nooit meer hetzelfde zijn.

Vijf maanden na de revolutie benoemen de nieuwe machthebbers nu wereldberoemde kunstenaars als Kazimir Malevitsj, Vasili Kandinsky, Vladimir Tatlin en Marc Chagall op hoge ambtelijke posten in het zojuist gevormde ‘Volkscommissariaat van Verlichting’. Deze ‘avant-gardisten’ willen de straten en de pleinen, het onderwijs en uiteindelijk de mens zelf opnieuw vormgeven. De ver...

De zes Caribische eilanden in het Koninkrijk zijn al bijna vier eeuwen lang verbonden met Nederland. Daar zijn Antillianen zich heel goed van bewust, maar in Nederland ligt dat anders. Veel kennis over de eilanden is er niet, en er is ook geen sterk gevoel van saamhorigheid: ze worden misschien niet gezien als buitenland, maar ook zeker niet als binnenland. Ondanks de lange gezamenlijke geschiedenis is de gevoelsafstand altijd groot gebleven. In Ongemak beschrijven Gert Oostindie en Wouter Ve...

In een grotendeels ontkerkelijkte samenleving spelen kerken en andere religieuze organisaties nog altijd een opmerkelijk belangrijke maatschappelijke rol. Tussen overheden en religieuze organisaties vindt regelmatig contact plaats en bestaan (financiële) banden. Hoe is dit te verklaren en te rijmen met een op het oog kritische houding vanuit politiek en maatschappij ten aanzien van relaties tussen ‘kerk’ en ‘staat’?

In Gescheiden partners beschrijven James Kennedy en Mart Rutjes de v...

Frits van Daalen (1863-1930) was militair pur sang, voorbestemd om in het KNIL een grote carrière te maken. Hij ontving meerdere Militaire Willems-Ordes en genoot de gunst van het hof. Zijn carrière nam een dramatische wending door een conflict met de toenmalige gouverneur-generaal Van Heutsz, dat escaleerde tot een nationale bestuurscrisis. Van Daalen schreef talloze brieven en nota’s, waarin hij zijn meningen en gevoelens over het koloniale bestuur snoeihard formuleerde. Hij schreef om ...

Uit eten gaan in Amsterdam is van alle tijden. Van eenvoudige én luxe herbergen, morsige gaarkeukens en simpele schafthuizen tot chique restaurants, extravagante oesterpaleizen en een keur aan eethuizen met gerechten van over de hele wereld: de afgelopen vier eeuwen konden Amsterdammers op allerlei plekken terecht om hun honger en dorst te stillen. Handelsmetropool Amsterdam was in de zeventiende eeuw al een migrantenstad, met een gevarieerd aanbod aan buitenlandse keukens in herbergen. Ook ...

Magie en wetenschap, Vlaanderen en Voorne, geloof en rede, weelde en wellust, de strijd om Jeruzalem en Zeeland. Tussen dit alles schrijft Jacob van Maerlant, de belangrijkste Nederlandse auteur uit de Middeleeuwen, met op de achtergrond de jonge vorst Floris v. Heden ten dage door vrijwel niemand meer gelezen, gold Maerlant in zijn eigen tijd als vader der Dietse dichteren en oefende hij via zijn omvangrijke werk een eeuwenlange invloed uit. Dat werk was er dan ook naar: Maerlant is niet all...