Voor de Romeinse geschiedschrijver Tacitus (56-119) is de kwaliteit van de publieke welsprekendheid onlosmakelijk verbonden met de aard van de politieke omstandigheden. De retorica, de juridische en politieke welsprekendheid, gedijt nu eenmaal ten tijde van maatschappelijke onrust, wanneer sociale, politieke of juridische misstanden aan de orde gesteld kunnen worden, zonder al te veel beperking van de vrijheid van meningsuiting.

In TEGEN HET VERVAL VAN DE RETORICA stelt Tacitus de vraag, hoe h...

Luuk van Middelaar bevindt zich van 2010 tot 2015 in het zenuwcentrum van de Europese politiek, en ziet voor zijn ogen hoe de gedaanteverandering van Europa zich voltrekt. In de Europese Raad ontdekken de verzamelde regeringsleiders al improviserend wat het betekent één munt, één grens, één Unie te delen. De zinderende Europese verkiezingsjaren 2016 en 2017 - met het Britse referendum als opmaat - vormen de culminatie van een andere ontwikkeling: op onverwachte plaatsen en manieren ontw...

Drie leden van de salon van markiezin van Sablé, waaronder De Sablé zelf, Jacques Esprit en La Rochefoucauld werkten aan een bundel maximen die bekend staat als het ‘manuscript van Liancourt’. De maximen, afgeleid van maxima sententia, uiterst beknopte spreuken, moesten aan drie voorwaarden voldoen: kernachtig zijn, algemeen menselijke gedragingen betreffen, en een pointe bevatten die hun spelkarakter (en later hun literaire succes) garandeerden. Op den duur gingen de maximen-schrijvers h...

Toen de humanist Poggio Bracciolini in 1416 een complete tekst van QUINTILIANUS' INSTITUTIO ORATORIA aantrof in een Zwitsers klooster, ging er een golf van opwinding door intellectueel Europa. Weliswaar kende men grote delen van het werk al, maar op een volledige Quintilianus had men niet meer gerekend. Het handboek van de grote retor uit de eerste eeuw na Christus genoot vanaf het moment dat het herontdekt was, een enorme reputatie als bron van kennis op het gebied van opvoeding en taalbehee...

Les passions de l'âme, Descartes' laatste werk, werd in het najaar van 1649 tegelijkertijd in Parijs en in Amsterdam gepubliceerd. Descartes (1596-1650) behandelt hierin de 'passies' van de ziel, dat wil zeggen alle toestanden van de ziel die te beschrijven zijn als de passieve gewaarwording van een heftige en ongewone beweging in het lichaam. Het gaat om specifieke gevoelens als liefde, haat, vreugde en verdriet, maar ook om moed, lafheid en trots.

Passies werden vanouds relevant geacht voor...