Gorgias (480-380 vC) is een van de grondleggers van de retorica. Hij was een rondtrekkend retoricus en filosoof, beroemd en berucht om zijn ingenieuze redeneringen en zijn elliptische en poëtische stijl. De macht van het woord is volgens Gorgias niet enkel toe te schrijven aan rationele argumentatie: ook het bespelen van gevoelens is van het grootste belang. Beheersing van verstand en gevoel is daarom de voorwaarde voor een effectieve retorische techniek.

Plato maakte hem tot prototype van d...

De ‘pionier van de wereld der gevoelens’ is hij genoemd, Jean-Jacques Rousseau (1712-1778), en ‘de prediker van de terugkeer naar de natuur’. Aan het einde van zijn leven neemt hij, schrijver en filosoof, zichzelf en de wereld een laatste maal de maat in zijn Rêveries du promeneur solitaire. Als een klassiek filosoof kiest hij als decor voor zijn overpeinzingen de vrije wandeling in lyrische landschappen om in voortdurende dialoog met zichzelf de rekening op te maken van zijn leven. ...

Giovanni Battista Vico (1668-1744) geeft in zijn rede De nostri temporis studiorum ratione (1709) een synthese van zijn filosofische, pedagogische en politieke inzichten. Hij waarschuwt hierin voor het kritiekloos aanvaarden van de moderne, cartesiaanse wetenschap en houdt een 'ouderwets' pleidooi voor een humanistisch geïnspireerd opvoedingsideaal. Vico toont zich sceptisch over de universele geldigheid van natuurwetenschappelijke verklaringen en relativeert de pretenties van wetenschappeli...

Psychiaters, neurologen en klinisch psychologen ontmoeten patiënten die de onmogelijkste dingen geloven. Dat ze van glas zijn. Dat ze in de hand van hun afgezette arm nog steeds een kopje geklemd houden. Dat ze twee jaar geleden zijn verdronken. Dat ze via het stopcontact worden afgeluisterd. Dat ze Christus zijn. Napoleon. Dat ze hun overleden dierbare horen scharrelen in de keuken. De variatie is eindeloos – lijkt het. In werkelijkheid vormen wanen, fantoomervaringen en hallucinaties een...

Van politieke leiders verwachten we niet alleen dat ze een juist besluit kunnen nemen, maar ook dat zij ons inspireren – door hun publieke optredens, door hun politieke redevoeringen, en door de culturele waarden die ze vertolken. In Wees sterk. Wees vriendelijk bespreekt Hans de Bruijn de grote toespraken van vier krachtige vrouwen van onze tijd: twee progressieve en twee conservatieve politici. Hij laat zien op welke wijze Kaja Kallas, Alexandria Ocasio-Cortez, Angela Merkel en Jacinda Ar...

Hadewijch is de eerste vrouw in Europa geweest, in de woorden van Frits van Oostrom, die het heeft gewaagd de mystieke minne uit te zingen in pure liefdespoëzie. Hadewijch is een gepassioneerd en compromisloos dichteres, haar poëzie is complex, gevoelig en ingenieus, haar lied is direct en intens. In haar poëtische minneliederen bezingt ze liefde en wanhoop, ellendige verlatenheid en het verlangen naar vereniging. Haar passie is voor lezer en luisteraar bijna fysiek voelbaar.

De uitgave van...

Dit derde deel vertaalde Rijnlandse mystici bevat Het boek van de waarheid van Heinrich Seuse, alsmede elf Preken van Johannes Tauler.Vertaald door C.O. Jellema, met een toelichting door Gerben Wynia, en een nawoord van Maarten Hoenen.

Kiezen en beslissen is een wezenlijk onderdeel van het menselijk leven, en het vermogen om juiste keuzes en beslissingen te nemen is een voorwaarde om goed te kunnen leven. Aan het maken van een keuze gaat de vorming van een oordeel vooraf. Maar hoe komt deze tot stand? De Retorica van Aristoteles behandelt dit cruciale deel van het menselijk bestaan in de ruime contekst van communicatie tussen mensen. Behalve het woord zelf spelen bij zijn analyse ook de spreker en het gehoor een rol. De cen...

Aristoteles' Poëtica is het oudste en het meest invloedrijke boek van de westerse literatuurtheorie, dat een alomvattend perspectief op de dichtkunst biedt. Aristoteles' opvattingen over uitbeelding, plot, eenheid, peripetie, karakter en katharsis zijn nog steeds actueel, relevant en leidend, en domineren nog altijd het denken over literatuur, film, tragedie en opera.

Waaraan moet dichtkunst, alle dichtkunst beantwoorden ? Dat is de vraag van waaruit Aristoteles in de Poëtica zijn betoog o...

Een filosofisch onderzoek naar de oorsprong van onze denkbeelden over het sublieme en het schone (1757) is een vroeg werk van de Britse parlementariër en politiek theoreticus Edmund Burke (1729-1797). In zijn Onderzoek vraagt Burke zich af, zelf een meester in de redenaarskunst, met welk kunstmiddel op het publiek de diepste indruk gemaakt kan worden. Zijn conclusie luidt dat er naast de gangbare categorie van het schone een tweede esthetische categorie bestaat met een geheel eigen karakter:...