Lucius Annaeus Seneca speelt een centrale rol in de Romeinse literatuur en politiek. Als auteur van veel gelezen en vertaalde filosofische brieven en psychologische traktaten is hij een vermaard pleitbezorger van stoicijnse deugden als gelijkmoedigheid, mildheid en gemoedsrust. Tot in de huidige eeuw staat hij te boek als de filosoof van de redelijkheid, op wie emoties geen enkel vat hebben. Maar de tragedies van Seneca verbeelden juist het tegengestelde: ze zijn doordesemd van de politieke w...

De Russische regisseur Andrei Tarkovski (1932-1986) behoort met Ingmar Bergman en Akiro Kurosawa tot de grote, visionaire filmmakers van de tweede helft van de twintigste eeuw. In al zijn films, van De jeugd van Ivan, die in Venetië in 1962 werd bekroond met de Gouden Leeuw, Andrei Roebljov, Solaris, De spiegel, Stalker, Nostalghia, tot aan zijn laatste Het offer, die in Cannes in 1986 met de 'Grand Prix Spécial' werd onderscheiden, legt Tarkovski telkens getuigenis af van zijn persoonlijke...

In het autobiografische geheugen tekenen we onze persoonlijke lotgevallen op. Het is het register dat we raadplegen als iemand ons vraagt wat onze vroegste herinnering is, hoe het huis eruit zag waar we als kind hebben gewoond of wat het laatste boek is dat we hebben gelezen. Het autobiografische geheugen groeit samen met ons op. Het is onze intiemste metgezel, maar stelt ons ook voor vragen.Waarom trekt het zich zo weinig van onze opdrachten aan, maakt het zoek wat we hadden willen bewaren, ...

Als de coronacrisis iets aan het licht heeft gebracht is het de kwetsbaarheid van de burgers in Europa. De vliegende pandemie bedreigde in de kortst denkbare tijd nagenoeg alle burgers, zowel in hun gezondheid als in hun werk. Wat heeft de Europese Unie ondernomen om de pandemie te stuiten, om levens te redden, en de economische val van de landen te keren? Een ongekende politieke uitdaging voor Europa’s improvisatievermogen, helder en scherpzinnig opgetekend door Luuk van Middelaar.

De mond...

Psychiaters en neurologen eren hun vakgenoten door vernoeming. Alois Alzheimer, James Parkinson, Sergei Korsakov, Georges Gilles de la Tourette, Hans Asperger: ze zijn van mensen van vlees en bloed veranderd in namen die nu verwijzen naar een ziekte, een syndroom, een autistische aandoening. Daarbij leverden ze hun voornaam in en al snel ook de rest: de herinnering aan hun leven en de omstandigheden van hun ontdekkingen.Douwe Draaisma reconstrueert de levens van dertien 'namen' uit de wetensc...

Aristoteles is de grondlegger van de biologie. Gedreven door een ongebreidelde belangstelling, een scherp waarnemingsvermogen en een onverzadelijke drang tot ordenen en verklaren, organiseerde hij een grootschalig onderzoeksproject dat tot doel had de dieren- en plantenwereld in al haar verscheidenheid in kaart te brengen en begrijpelijk te maken. De resultaten van dit project vonden hun neerslag in zijn geschriften Over dieren (waarin de mens overigens een prominente plaats inneemt).

Het gaat...

DICK VAN HALSEMA (1943) is de biograaf van de grootste Nederlandse dichter van de twintigste eeuw, J.H. Leopold. Een leven lang doet Van Halsema al onderzoek naar het denken en doen, schrijven en dichten, naar het wezen van het dichterlijk brein en gevoelen van Leopold.

Van Halsema bouwt grondig aan de piramide die de biografie uiteindelijk zal zijn. Het zand en losse stenen zorgvuldig schoonmakend, taxerend, herplaatsend in 'Bijeen het vroeger en het later, de dichter Leopold en zijn bronnen;...

Als bekendste onbekende redenaar leidt ISOCRATES van Athene (436 vC-338 vC) een verscholen naleven. Van oudsher geniet hij de faam, in de woorden van Cicero, de ‘leermeester van alle redenaars’ te zijn. In zijn tijd is hij invloedrijker in het openbare politieke debat dan Plato of Socrates, en zijn school staat aan de basis van het klassieke hoger onderwijs dat is gericht op de intellectuele en politieke vorming van vrije burgers. De school van Isocrates is het ijkpunt van alle onderwijs ...

Aristoteles is de grondlegger van de biologie. Gedreven door een ongebreidelde belangstelling, een scherp waarnemingsvermogen en een onverzadelijke drang tot ordenen en verklaren, organiseerde hij een grootschalig onderzoeksproject dat tot doel had de dieren- en plantenwereld in al haar verscheidenheid in kaart te brengen en begrijpelijk te maken. De resultaten van dit project vonden hun neerslag in verscheidene geschriften, zoals Over dieren (waarin de mens overigens een prominente plaats in...

Het menselijke geheugen is door de eeuwen beschreven in termen van kunstmatige geheugens. De oudste prothese voor het herinneren, het schrift, gaf Plato de mogelijkheid het geheugen te vergelijken met een wastablet. In de middeleeuwen was het geheugen een codex of boek, waaraan de ervaring telkens een ander hoofdstuk toevoegde. In de renaissance verscheen de camera obscura als metafoor voor het visuele geheugen. De uitvinding van de fotografie en de fonograaf, de belangrijkste kunstmatige geh...