Fascisme. Wat is het eigenlijk? In zijn meesterlijke, baanbrekende boek concentreert Robert E. Paxton zich op wat de fascisten van een eeuw geleden deden, niet op wat ze zeiden. Hij toont aan dat fascisten alleen hun doel konden bereiken als conservatieve partijen bereid waren hen daarin bij te staan, door rechtszekerheid in te ruilen voor zogenaamde veiligheid. En hij gaat in op de vraag of het fascisme vandaag de dag opnieuw kan ontstaan.

Robert O. Paxton (1932) is een Amerikaanse politicol...

Martinus Nijhoff (1894-1953) is altijd gezien als een magiër, wiens suggestieve poëzie glashelder is en tegelijk vaak raadselachtig blijft. Het bekendste voorbeeld hiervan is ‘Awater’, dat volmaakt begrijpelijk is zonder dat ook maar één lezer er helemaal vat op heeft gekregen. Maar er zijn ook gedichten waarvan de eenvoud iedereen direct raakt, zoals ‘Het kind en ik’, ‘Het lied der dwaze bijen’ of de ontroerende gedichten die hij over zijn moeder schreef.

Voor Nijhoffs poëzi...

De belangstelling voor de Eerste Wereldoorlog, de eerste echt totale oorlog, lijkt ook na honderd jaar alleen maar toe te nemen.

Als gevolg van een vergissing van een chauffeur in Sarajevo kreeg een jonge Servische nationalist de kans aartshertog Franz Ferdinand te vermoorden. Binnen vijf weken ontlaadden zich jarenlang opgekropte spanningen in een orgie van oorlogsgeweld. Juichend en zingend trokken jonge vrijwilligers hun dood tegemoet. Manhaftige moed legde het af tegen machinegeweer en gi...

Waarom zijn ideologieën zo gevaarlijk? En waarom gedijen ze met al hun kwalijke versimpeling juist in onze ‘sceptische’ tijd zo goed?

In Betekenis geven aan het leven laat de Canadese cultuurcriticus Jordan B. Peterson, uitdagend als altijd, zien waarom wij mensen denken wat wij denken. In heel verschillende culturen en tijdperken ontstaan mythen en rituelen met dezelfde symboliek en strekking, allemaal bedoeld om de kosmos en onze rol daarin te verklaren. Wat zegt dat over menselijke de...

‘Hij is een origineel schrijver en denker en een geweldig stilist, met niet zelden een fijnzinnig gevoel voor humor. Hij maakt nieuwsgierig, zet aan tot denken en is kritisch op een zeer unieke manier.’ Zo beschreef de jury van de J.H. Heldringprijs 2018 het werk van Maxim Februari, schrijver van romans, verhalen, essays en columns waarin de grote thema’s van deze tijd erudiet worden besproken, met oog voor de eigenaardigheden van het dagelijks leven. In De onbetrouwbare verteller werpt...

Zodra er een ‘verwarde man’ in het nieuws opduikt staat er een leger aan journalisten en deskundigen klaar om hem psychologisch te duiden. Maar gaat het de tv-psychologen en -psychiaters eigenlijk om de verwarde, of om de ‘gewone man’? Ik ben toch niet gek?! Waar komt de angst voor het abnormale en irrationele vandaan? Vrezen we de ander, of worden we onzeker over hoe normaal we zelf eigenlijk zijn?In Geschiedenis van de waanzin (1961) wijst de Franse filosoof Michel Foucault de zeven...

14 december 2019. Op het partijcongres van 50PLUS wordt Henk Krol met 89 procent van de stemmen opnieuw gekozen tot lijsttrekker. In de peilingen staat 50PLUS kort daarna op tien zetels. Na een decennium van permanente ruzie heeft partijvoorzitter Geert Dales in slechts anderhalf jaar rust in de tent weten te krijgen. In een versplinterd politiek landschap kan niemand meer om het belang van de ouderen heen. Regeringsverantwoordelijkheid lonkt. Begin maart 2020. Vanwege corona besluit het best...

Een rijk geïllustreerde reis door de gordel van smaragd.

Het ‘prachtig ryk van Insulinde dat zich daar slingert om den evenaar, als een gordel van smaragd’. Met die woorden verheerlijkte Multatuli de kolonie Nederlands-Indië in zijn Max Havelaar (1860). In de vroege negentiende eeuw, na de ondergang van de VOC, werd Indië voor het eerst een echte kolonie van Nederland. Vanaf dat moment gingen reizigers op pad om de binnenlanden van Java, Sumatra en de ‘buitengewesten’ te verkennen: ...

Februari 2017 mislukt de poging van Kraft Heinz om voor 135 miljard euro Unilever te kopen. Een bedrijf dat stelt op de wereld te zijn om geld te verdienen heeft volgens Paul Polman geen bestaansrecht. De CEO van Unilever weigert voor een paar miljardairs te werken. Bedrijven moeten een force for good zijn, werken voor de miljarden mensen die niks hebben.

Overheden en goededoelenorganisaties dragen Polman op handen, maar het vertrouwen van analisten en beleggers is dun. Dat goede is nauwelij...

Waarom groeit het wantrouwen jegens de wetenschap? Waarom trekken mensen zich steeds minder aan van feiten? Waarom is identiteit zo’n heet hangijzer geworden, in de politiek en in ons eigen leven? Waarom kost het zo veel moeite de zwarte bladzijden van onze geschiedenis onder ogen te zien? Waarom verdwijnt religie niet? Waarom is racisme zo hardnekkig? Hoe komt het dat de mens zowel goedmoedig is als uitermate gewelddadig?

Voor NRC Handelsblad ging vermaard essayist Bas Heijne op zoek naar ...