In 1990 verdween een land van de wereldkaart. In de eenenveertig jaar die Oost-Duitsland heeft bestaan, was het in Westerse ogen meer een metafoor dan een echte plek, meer het clichébeeld van het grauwe communisme dan een land van echte mensen – met families, vrienden, huizen en werk. Na de eenwording van Duitsland in 1990 werd de geschiedenis van de DDR gepolitiseerd en gebagatelliseerd. Het leek alleen maar over Stasi-agenten, de greep van het partijapparaat en de onvrijheid van de burge...

De oppervlakte van God, de zijwindgevoeligheid van de optelsom, de invloed van vissenstaarten op de golfslag van de zee: de ’Patafysica is een vrolijke wetenschap.

Het Carnaval van het Zijn behandelt de geschiedenis van het Franse Collège de ’Pataphysique. Maar ook de invloed van de ’Patafysica op Nederlandse kunsten komt aan bod. Rudy Kousbroek noemde de ’Patafysica ‘de ultieme bevrijding van het irrationele denken’, Gerrit Komrij prees de ‘al naar believen zinloze of uiterst ...

Pinguïns worden eind vijftiende eeuw voor het eerst door Europese zeevaarders waargenomen. Aan de onderkant van de planeet, voor de kust van Zuidelijk Afrika, leven ‘vette ganzen’ die niet kunnen vliegen en zich weerloos laten doodknuppelen. Sinds die ontdekking zijn de iconische vogels op alle mogelijke manieren geëxploiteerd. Ze zijn beroofd van hun eieren, uitgekookt om ze tot olie te verwerken en met rode bessengelei geserveerd als kerstdis. Daarna groeide de pinguïn uit tot publie...

Iedereen kent Annie M.G. Schmidt, een van de populairste Nederlandse schrijfsters aller tijden. Maar wie kent haar nu eigenlijk echt? Wat er over haar leven bekend is, is vooral datgene wat ze er zelf over kwijt wilde. Annejet van der Zijl reconstrueerde de lotgevallen van de vrouw achter de schrijfster: haar hardnekkige zoektocht naar liefde, de onstuimige opgang tot ’s lands ‘schaduwkoningin’ en het roerige en soms inktzwarte persoonlijke leven achter de roem. Het resultaat is het ins...

Ogenschijnlijk is er niet veel verrassends aan de familiestukken die Olga Majeau van haar grootmoeder Elfi erft. Elfi heeft haar van alles verteld over haar beroemde voorouders, het Duitse schrijversechtpaar Bettina en Achim von Arnim. Maar naarmate de familielijn de recentere geschiedenis nadert, worden de levens van het nageslacht van de Von Arnims raadselachtiger. Wie was Elfi s vader, de Hongaarse baron Árpád Eperjesy, over wie zij nooit sprak?

De vondst van een ring en twintig door Á...

De zee is een bron van vertellingen. Mythen, sagen, sterke verhalen. Sommige op waarheid berustend, andere helemaal verzonnen. Een Oudnoors geschrift uit de dertiende eeuw, de Koningsspiegel, houdt ons al voor dat mensen geneigd zijn te denken dat alleen waar kan zijn wat ze zelf gezien hebben. De nautische geschiedschrijving staat vol voorbeelden.

Amerigo Vespucci’s maansafstandmeting in 1499, de eerste ooit, is nog steeds omstreden. Het Nova Zembla-verschijnsel, het vroegtijdig weerzien me...

Joods Rotterdam brengt de lotgevallen van de op twee na grootste Joodse gemeenschap van Nederland in beeld. Het laat zien hoe het begrip oorlog in mei 1940 voor de Joodse Rotterdammers een heel eigen betekenis kreeg. Door het bombardement op de stad werden hun synagogen weggevaagd; een deel van de bevolking verloor hun huis en alles wat ze bezaten; van anderen gingen met de consulaten ook hun emigratiepapieren verloren en daarmee hun hoop op een uitweg.De brieven en dagboeken van drie Joodse ...

Vanaf het moment dat Willem van Oranje op zijn elfde het ouderlijk huis verliet, was hij altijd onderweg. Hij woonde nu eens in Breda, dan weer in

Brussel, Delft, Vlissingen, Geertruidenberg of Antwerpen. Al in zijn jeugd bracht hij veel tijd door op het slagveld, maakte hij lange veldtochten, en was

hij betrokken bij belegeringen en verwoestingen. Tegelijkertijd zette hij nieuwe steden op de kaart, stichtte hij scholen en nam hij het initiatief tot de

oprichting van de Universiteit van Leiden.

Het reisboek van Willem van Oranje geeft aan de hand van kaarten en vele illustraties een beeld van een opwindend en rusteloos bestaan. In zijn leven legde Willem van Oranje vele tienduizenden kilometers af, te paard of in een koets. En dat in een tijd dat de meeste mensen hun geboortestreek zelden of nooit verlieten. Het reisboek is tevens een gids langs de landschappen en gebouwen die door Willem van Oranje hun vorm kregen, en laat zien met welke uithoeken van Europa hij in contact stond, van Lissabon tot Constantinopel, en van Kopenhagen tot Rome. Ook biedt Het reisboek een vogelvlucht over de vele brandhaarden in de beginjaren van de Nederlandse Opstand: van Heiligerlee en Jemmingen tot Gent en Brugg...

Decennialang gold prins Bernhard als oorlogsheld en symbool van het verzet, totdat zijn imago in de jaren zeventig onherstelbare schade opliep door de Lockheed-affaire. Zijn toegankelijkheid voor ‘onoorbare verlangens en aanbiedingen’, zoals de onderzoekscommissie het in 1976 verwoordde, werd met terugwerkende kracht ook van toepassing geacht op zijn gedrag tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar hoe terecht was deze veranderde kijk op Bernhards jongere jaren?

In Bernhards oorlog laat veelge...

Kinderlijkheid en volwassenheid worden doorgaans als tegenpolen beschouwd. Volwassenen proberen alle eigenschappen van het kind-zijn zo snel mogelijk kwijt te raken. Hierdoor groeien volwassenen en kinderen steeds verder uit elkaar.Op scholen wordt weten belangrijker geacht dan vragen. Onwetendheid wordt niet gezien als een begin van onderzoeken, vragen zijn niet belangrijk, alleen antwoorden tellen. Onze cultuur vindt dat er maar één waarheid is en probeert iedere vorm van nieuwsgierigheid...