‘We weten zo weinig van de werelden onder onze voeten. Kijk op een heldere nacht omhoog en je ziet het licht van sterren meer dan duizenden triljoenen kilometers van ons vandaan. Kijk naar beneden en je blik stuit op topgrond, tegel of teen…’

Benedenwereld, is een reis naar de materiële, mythologische en herinnerde wereld onder onze voeten. Centraal staat de vraag of we goede erflaters zijn. Zorgen we goed genoeg voor de aarde? Wat halen we uit haar, wat leren we van haar, welke fossie...

Discriminatie, het ongelijk behandelen van mensen of groepen op basis van persoonskenmerken, speelt een belangrijke rol in het maatschappelijk debat. In juridische zin betekent discriminatie het maken van een verboden onderscheid. Maar wanneer is onderscheid onrechtmatig en wanneer niet? En hoe vaak komt discriminatie eigenlijk voor? In dit Elementaire Deeltje gaat Jaap Tanja, werkzaam bij de Anne Frank Stichting, in op de uiteenlopende gronden waarop en vormen waarin discriminatie kan plaats...

Sapfo van Lesbos staat als een lichtend baken aan het begin van de literatuurgeschiedenis. Ze leerde hele generaties dichters hoe ze moesten schrijven: levendig, lyrisch, en intens persoonlijk. Er is niet veel bewaard gebleven van haar werk, maar wat er nog is maakt zo’n indruk dat Sapfo is uitgegroeid tot de beroemdste dichteres uit de geschiedenis.

Na Sapfo lieten meer vrouwen een nieuw en eigen geluid horen in de antieke dichtkunst. Anyte uit Arcadië verhief als eerste het landschap to...

Oriëntalisme zorgde bij verschijnen in 1978 voor een grote omslag in de Midden-Oostenstudies en had een blijvend effect op postkoloniale en culturele studies. Met de term, gemunt door Said, wordt de ‘westerse’ kijk op het Oosten gedefinieerd, een invloedrijke Europees-ideologi¬sche schepping die het mogelijk maakte om te gaan met het ‘andere’ van de oosterse cultuur. Oriëntalisme maakt het Oosten ondergeschikt aan het Westen.

Die simplificatie gaat terug tot op de oude Grieken en ...

De weg naar slavernij heeft velen geïnspireerd, maar

minstens even zoveel mensen tot woede gedreven:

politici, filosofen, economen, gewone lezers; niemand

blijft onberoerd onder Hayeks klassieker. Het boek

verscheen oorspronkelijk in 1944 en bevat een vurige

waarschuwing tegen de gevaren van een overheid

die de productiemiddelen in handen heeft. Volgens

Hayek leidde het model van een krachtige centrale

overheid met grote economische controle naar de

verschrikkingen van nazi-Duitsland en fasc...

De filosoof Diogenes werd bij leven bewonderd én verguisd. Geboren

in de vierde eeuw voor Christus aan de Zwarte Zeekust, in hedendaags

Turkije, kwam hij als banneling in Athene terecht en later in Korinthe.

Zijn aanpak was even onorthodox als zijn ideeën. Diogenes gaf geen les,

schreef geen traktaten en ging niet uitgebreid in debat met collega’s: hij

belichaamde zijn visie van eenvoud en autonomie door in een aardewerken

pot op het marktplein te leven, beschikbaar voor vragen en zichtbaar

voor wie van hem wilde lere...

Overal ter wereld sterven rivieren door vervuiling, droogte en indamming. Al sinds mensenheugenis moeten rivieren dienstbaar zijn voor vervoer, voor energie, als bron van voedsel, als open riool. Wereldwijd is er echter ook een beweging gaande die het leven en de rechten van rivieren en andere natuur wil erkennen en wil vastleggen in de wet om verdere vernietiging tegen te gaan. Natuurschrijver Robert Macfarlane is diep overtuigd van deze Rights of Nature. In Leeft een rivier? neemt hij zijn ...

Wie heeft er niet gehoord van de bomen die bij Ovidius in elkaar groei­en uit liefde? Wie kent niet het verhaal van Orpheus in de onderwereld? De oudheid is nog niet voorbij. De inzichten en de wijsheid die te vin­den zijn in klassieke teksten kunnen ons ook nu nog iets leren en tot steun zijn. En vaak zijn het schitterende verhalen, met personages die al vele eeuwen tot de verbeelding spreken. Daarnaast is in de oudheid de basis gelegd voor een groot deel van de westerse literatuur – en ...

Een mooie baan, veel geld verdienen, aandacht en bewondering krijgen… dingen waarvan veel mensen dromen. Maar volgens de Romeinse filosoof Seneca (eerste eeuw n.Chr.) moeten we daar juist vanaf. Het leven is te kort, zegt hij, om te verspillen aan bijzaken. Richt je liever op wat er werkelijk toe doet: op innerlijke kracht en kwaliteit, op zelfbeheersing, op het goede. Alleen zo kan een mens het ware geluk bereiken.

Seneca’s tijdloze raad staat verwoord in zijn geliefde Brieven aan Lucili...

Als een zeventiende-eeuwse Franse denker zich zes dagen lang terugtrekt in een stoel voor de haard en zijn gedachten de vrije loop laat gebeurt er iets wat de geschiedenis van het denken blijvend verandert. Hij doet de beroemdste ‘uitvinding’ van de filosofie: cogito ergo sum – zelfs als ik alles in twijfel trek blijft één zekerheid onbetwijfelbaar overeind, namelijk dat ik ben. De harde zekerheid van deze gedachte vormt al eeuwen een grote aantrekkingskracht, want hoe onbetwistbaar d...