Er is geen bewijs dat de ‘kunstenaars’ van de grotten van Lascaux mannen waren. Zoals er ook geen bewijs is dat alleen mannen op bizons joegen of dat technische vooruitgang in de vroegste landbouw enkel aan mannen te danken is. Wél is duidelijk dat onze kijk op de geschiedenis mannelijk bepaald en patriarchaal is.

Toen in de negentiende eeuw de prehistorie voor

het eerst als periode werd bestudeerd, werd de blik

daarop ontwikkeld door mannen. Zij projecteerden

de stereotypen van hun tijd...

De Franse edelman Michel Eyquem de Montaigne (1533-1592) besloot zich op achtendertigjarige leeftijd terug te trekken uit het openbare leven. Hij verschanste zich in een toren op zijn landgoed in de buurt van Bordeaux met het voornemen zichzelf zo oprecht mogelijk onder de loep te nemen. Hij dacht na en schreef, terwijl om hem heen de wereld gek werd en de hordes mensen elkaar vanwege hun godsdienst afslachtten. Montaigne wordt algemeen beschouwd als de vader van het essay. Nog altijd geldt h...

Oude kaarten, of ze nu getekend zijn, met de hand

ingekleurd of gedrukt, laten een wereld zien die ver

weg lijkt. Maar is dat zo?

In de Universitaire Bibliotheken Leiden bevindt

zich een rijke collectie oude kaarten en atlassen die de

Leidse verzamelaar Johannes Tiberius Bodel Nijenhuis

honderdvijftig jaar geleden aan de universiteit schonk.

Een groot aantal kaarten in deze collectie beeldt

grenzen af. Grenslijnen, waterlinies, riviergrenzen,

staatsgrenzen, dijken en sloten, zelfs de grens

tu...

De invloed van de Frankfurter Schule, een groep Joods-Duitse intellectuelen die onder anderen bestond uit Theodor W. Adorno, Max Horkheimer, Erich Fromm, Herbert Marcuse en Walter Benjamin, op de hedendaagse filosofie en cultuur kan nauwelijks overschat kan worden. Vandaag de dag staan deze denkers weer volop in de aandacht: rechts-radicale bewegingen zien hen als de bron van woke, politieke correctheid en andere euvels, terwijl hun scher...

Iedereen die wel eens aan verhitte discussies deelneemt, kan bevestigen dat de politiek terug is in het dagelijks leven en dat debatten over corona, ‘wokeness’ en identiteit al lang buiten de oevers van X (Twitter) zijn getreden. Na een tijdperk van postpolitiek, waarin technocratisch bestuur plaatsvond terwijl burgers hooguit vanaf de bank commentaar konden leverden, staat inmiddels bijna álles onder politieke hoogspanning.

Anton Jäger muntte hiervoor de term ‘hyperpolitiek’. Hij me...

Gaius Plinius Secundus maior (23-79) stelde een unieke encyclopedie samen. Hij biedt een overzicht van de antieke kennis, gebaseerd op honderden Griekse en Romeinse bronnen. In zevenendertig boeken beschrijft hij zo ongeveer alles: van geografie en kosmologie tot flora en fauna. En van geneeskunde en delfstoffen tot kostbaar gesteente. In deze nieuwe bloemlezing uit zijn schatkamer van kennis: dieren. Welke dieren kenden de Romeinen? Wat waren hun eigenschappen? Alle grote en kleine dieren va...

Ludwig Wittgenstein (1889-1951) geldt alom als een van de belangrijkste filosofen van de twintigste eeuw. Met een ongewone intensiteit stortte hij zich op filosofische problemen, waarover hij schreef in indringende, haast poëtische zinnen, vrij van jargon. Desondanks is zijn gedachtegoed berucht ingewikkeld, en wordt tot op de dag van vandaag gediscussieerd over de implicaties ervan. Wittgensteins Betekenis is een diepgravende inleiding in Wittgensteins denken en zijn analyses van betekenis,...

Pompeii, bedolven na een explosie van de Vesuvius in 79 n.Chr., blijft de belangrijkste bron voor onze kennis van de dagelijkse praktijk in het Romeinse Rijk. In dit opzienbarende boek reconstrueert Mary Beard het stedelijk leven aan de hand van de archeologische resten. Wat zeggen die over het leven toen, over seks en politiek, voedsel en religie, slavernij en geletterdheid? Pompeii staat vol verrassende details: het systeem van eenrichtingsverkeer, de verfpotten die door schilders zijn acht...

Lorca (1898-1936) behoorde tot de Generatie van ’27, een stroming in de Spaanse poëzie die de metafoor weer tot stuwende kracht van de dichtkunst maakte. Hij publiceerde een eigenzinnige bundel over de zigeuners, de Romancero gitano, en reisde naar New York, waar hij de zwarte cultuur leerde kennen. Lorca mat zich ook met de Arabische poëzie en voordat hij door fascisten werd vermoord, schreef Lorca nog het openlijk homoseksuele Sonnetten van de donkere liefde.

Hoewel zijn werk modernist...

Vitruvius hielp Caesar door belegeringswerktuigen voor hem te ontwerpen,

en keizer Augustus door diens aquaducten te restaureren.

De invloed van dit boek is eeuwenlang groot geweest. Da Vinci,

Michelangelo, Rafaël, Dürer: allemaal lazen ze het Handboek bouwkunde.

Bouwmeester Vitruvius was de eerste die een boek schreef over

architectuur. Het is ook het enige bewaard gebleven boek op dat gebied

uit de oudheid. Alle soorten bouwwerken komen aan de orde:

tempels, verdedigingswerken, theaters, ...