Throughout the late Middle Ages and the early modern period, the Low Countries were home to a vibrant tradition of lay philosophy in Dutch. Sparks of Reason takes a detailed look at this philosophical tradition, with a special focus on the sixteenth century. During this turbulent century, several authors, such as Dirck Volkertsz Coornhert (1522-1590) and Hendrik Laurensz Spiegel (1549-1612), developed a philosophy which was founded on rationality and self-motivation. This "Vernacular Rational...

In 1534 en 1535 werd Amsterdam herhaaldelijk opgeschrikt door het optreden van de wederdopers. Deze radicale geloofshervormers baarden opzien door naakt door de straten te rennen en trachtten in mei 1535 zelfs gewapenderhand de macht in de stad over te nemen. Na die bloedige aanslag maakte de stadsregering korte metten met de beweging door de daders en hun sympathisanten te executeren. De gebeurtenissen zijn heet van de naald opgetekend door een ooggetuige die lid was van de magistraat en dus...

In het interbellum kwam de Graal als militante katholieke meisjes- en vrouwenbeweging tot bloei. De leden wilden zich helemaal geven voor het ideaal van de wereldbekering. Vanuit Nederland verspreidde de Graal zich ook naar verschillende Europese landen, de Verenigde Staten en Australië. Na de oorlog maakte het religieuze radicalisme langzamerhand plaats voor christelijke maar vooral ook praktische vorming. De Graal werd synoniem voor degelijke beroepsopleidingen in de verpleging, de wijk en...

In de Gentse Universiteitsbibliotheek bevindt zich een codex met afschriften van 220 oorkonden uit de periode 1282-1481 (1555), uitgevaardigd door zeer verschillende personen en instellingen, die bijna allemaal bestemd waren voor de heren van Veere. De originelen maakten deel uit van het archief van deze heren, waarvan het grootste deel thans niet meer bestaat. Ze betreffen hun rechten en bezittingen op Walcheren en Zuid-Beveland en zijn dus van groot belang voor onze kennis van hun positie i...

Biografen uit de provincie Gelderland en van daarbuiten leverden weer een stroom biografieën voor een nieuw deel van het Biografisch Woordenboek Gelderland. Deel 7 biedt, net als de vorige delen, gevarieerd aanbod van biografieën van mannen en vrouwen uit de Gelderse geschiedenis, ditmaal vanaf de vijftiende eeuw tot en met de twintigste eeuw. Onder de beroepen en bezigheden die door de beschreven personen werden uitgeoefend, zitten gewone en ongewone: ambtman, architect, beeldhouwer, bilja...

In de eeuwenlange strijd van onze voorouders tegen het water geldt het droogleggen van de grote Noord-Hollandse meren in de zeventiende eeuw nog altijd als een verbluffend staaltje van technisch vakmanschap en gedurfd ondernemerschap. Deze prestatie wordt doorgaans in verband gebracht met de VOC-mentaliteit van de toenmalige kooplieden die juist in die jaren dankzij een snel uitdijend handelsnetwerk veel kapitaal hadden vergaard. In Lofwaerdighe dijckagies en miserabele polders staan de koste...

Joast Hiddes Halbertsma (1789-1869), taalgeleerde, Fries schrijver en doopsgezind dominee in Deventer, onderhield contacten met een groot aantal andere geleerden in Europa. In zijn correspondentie wordt de stand van zaken met betrekking tot het taalonderzoek uitgewisseld. Halbertsma stond kritisch tegenover de moderne taalwetenschappelijke methode, die vooral in Duitsland werd ontwikkeld. En hij was niet de enige, zo wordt duidelijk uit de overgeleverde brieven. Deze kritiek had een wetenscha...

De Gelderse regent Robert Jasper van der Capellen tot den Marsch was de voorman van de patriotten in de oostelijke gewesten en een van de landelijke leiders van deze beweging. Net als veel andere patriotten vluchtte hij in 1787 met zijn gezin naar de Oostenrijkse Nederlanden en vandaar naar Frankrijk. Het Hof van Gelderland veroordeelde hem bij verstek ter dood. Tegen geen enkele andere patriot is zoÂ’n zwaar vonnis uitgesproken. In de jaren van ballingschap trad Van der Capellen op als behar...

Elspeet, Fredeshiem en Giethoorn – afgekort tot Elfregi – waren de broederschapshuizen die de Doopsgezinde Meisjes- en Jongensclub Elfregi Zaanstreek sinds 1929 graag bezocht. Daar konden ze naar hartelust kamperen, zingen, wandelen en discussiëren. Deze activiteiten sloten perfect aan bij de indertijd razend populaire padvinderij. De jeugdpredikant van de Vereenigde Doopsgezinde Gemeente Haarlem voegde na de Tweede Wereldoorlog de daad bij het woord: padvinderij werd het nieuwe doopsgezin...

Rond 1900 waren de natuurwetenschappen volop in beweging. Als gepromoveerd leraar aan de Rijks-HBS te Groningen droeg Obe Postma (1868-1963, fysicus, dichter in de Friese taal en onderzoeker van het Friese land en leven) zijn steentje bij aan de discussie over de statistische mechanica, en de kansrekening en statistiek. Met zijn werk als uitgangspunt bevat deze bundel bijdragen over de ontwikkelingen in de psychologie, de natuur- en geesteswetenschappen, de jonge HBS en het Natuurkundig Genoo...