De laatste jaren is er een toenemende belangstelling voor wat wel is genoemd de vroege Nederlandse Verlichting. De aanzet daartoe werd echter al vijftig jaar geleden gegeven door de historica Caroline Louise Thijssen-Schoute in haar magnum opus Nederlands Cartesianisme (1954) over de vroege verspreiding van de ideeën van René Descartes in de Nederlandse Republiek. De bijdragen in Leven na Descartes bouwen op haar pionierswerk voort. Centraal staat de invloed van het cartesiaans en spinozist...

De veertiende-eeuwse allegorische trilogie Pèlerinage de vie humaine - Pèlerinage de l'âme - Pèlerinage de Jhesus-Christ van de cisterziënzermonnik Guillaume de Digulleville is in diverse talen vertaald, in z'n geheel en gedeeltelijk. Het eerste deel vormt een beschouwing over het menselijk leven als pelgrimsreis naar het hemels Jeruzalem. Op zijn weg wordt de mens verlokt en aangevallen door diverse zonden, maar uiteindelijk bereikt hij zijn doel door een deugdzaam en berouwvol leven. I...

Floris ende Blancefloer beschrijft de liefde tussen een Moorse koningszoon en een naar de Ori verkochte christelijke slavin. Op dit verhaal is een nieuw werk gebaseerd over een 'liefde van verre' tussen een oosterse prinses en een westerse prins die erop uittrekt om zijn geliefde te schaken. Ton Duinhoven laat zien, dat deze historie in essentie is be-waard in het veertiende-eeuwse toneelspel over Gloriant en Florentijn en eveneens ten grondslag ligt aan de Britse avonturenroman over Walewei...

In rustig Amstelveen – of, zo u wilt, Zwartewaal, Volendam of Oegstgeest – lijkt de wereld soms mijlen ver weg. Maar schijn bedriegt: gemoedelijk Holland heeft zich nooit achter de dijken teruggetrokken, maar altijd midden in de wereld gestaan. Dit themanummer gaat over de manier waarop de wereld in de afgelopen eeuwen invloed heeft gehad op Holland, en omgekeerd hoe Holland op de wereld invloed had. Het probeert inzicht te geven in de wijze waarop Holland zich heeft ontwikkeld, juist in re...

Dit themanummer richt zich vooral op de provincie Zuid-Holland en het recent ontwikkelde zogeheten 'erfgoedlijnenbeleid'. Kunnen deze erfgoedlijnen de basis zijn voor historische reflectie en nader onderzoek, zijn ze juist aanleiding voor een kritische benadering van wat onder 'erfgoed' wordt verstaan of spelen ze slechts een marginale rol? Inhoud: REDACTIONEEL, Hollands erfgoed in lijnen DEMELZA VAN DER MAAS, Van Konstgalerij tot Erfgoedlijn, geschiedenis en identiteit in Nederland van 180...

Onderzoek in opdracht is in de universitaire wereld lange tijd beschouwd als vloeken in de kerk. Wetenschap was bijna per definitie 'zuivere wetenschap'. Toegepaste wetenschap zou de eigenlijke onderzoekstaak van de universiteiten alleen maar corrumperen. Tegenwoordig ligt dat anders. Er worden 'strategische allianties' met het bedrijfsleven aangegaan, er bestaat een 'derde geldstroom' en er worden allerlei holdings opgericht, met wisselend succes. Maar klopt dat beeld wel? Wie beter kijkt, k...

GERARD BOTER/EMILY HEMELRIJK/RUURD NAUTA, Van de redactie RUURD NAUTA, Inleiding CASPER DE JONGE, Gracieus Grieks, lapidair Latijn ANDRÉ P.M.H. LARDINOIS, Seks à la Sappho VLADIMIR STISSI, Het Parthenon Kleurkatern FIK MEIJER, De trireme EMILIE VAN OPSTALL, Onder de plataan PIET SCHRIJVERS, De gevangenis van Socrates TEUN TIELEMAN, Levenskunst GERARD BOTER, Utopia DAVID RIJSER, Arcadië F.G. NAEREBOUT, Gedroomd Rome NATHALIE DE HAAN, Forum Romanum STEPHAN T.A.M. ...

De Nederlandse staatsman mr. Guillaume Groen van Prinsterer (1801-1876) noemde zich wisselend 'antirevolutionair' en 'christelijk-historisch'. Wat bedoelde hij met die laatste term? Welk verband bestond er voor hem tussen 'christelijk' en 'historisch'? Wat waren de achtergronden van de door hem gewenste historische benadering van de politiek? W.G.F. van Vliet behandelt deze en andere vragen en gaat daarbij ook in op de opvattingen van Groens buitenlandse geestverwanten, zoals de Duitse luther...

Voor veel historisch onderzoek zijn correspondenties een belangrijke of zelfs onmisbare bron. Geavanceerde zoeksystemen maken brievenedities en in toenemende mate ook elektronische archieven toegankelijker en bieden daarnaast de mogelijkheid om nieuwe onderzoeksvragen te stellen. Dit themanummer van TNTL bestrijkt ruim vier eeuwen epistolaire cultuur. Naast literaire en wetenschappelijke correspondenties komen ook recente ontwikkelingen op het gebied van elektronische bronnenuitgaven ter spra...