'Oorlog is niets anders dan onenigheid of een conflict, dat ontstaan is omdat enkele dingen het ongenoegen van de menselijke wil hebben veroorzaakt, met als gevolg dat dit conflict tot een redelijke oplossing zal worden gebracht', aldus Honoré Bouvet in zijn Arbre des Batailles uit 1387. Op religieuze taferelen na, is op middeleeuwse miniaturen geen enkel onderwerp zo vaak afgebeeld als oorlog. Ook in Holland kreeg men van hoog tot laag met oorlog te maken. Maar liefst acht van de ruim twint...

De afschildering van de levensweg als pelgrimsreis is een oud en geliefd literair thema. Een invloedrijke uitwerking van dit onderwerp biedt de Pèlerinage de Vie humaine van de veertiende-eeuwse monnik Guillaume de Digulleville. De hoofdpersoon onderneemt een pelgrimstocht naar het nieuw Jerusalem, dat hij in een droomvisioen gezien heeft. Onderweg ontmoet hij helpers en belagers, verleiders en obstakels. De levendige visuele beschrijvingen van deze vaak bizarre personages en voorvallen make...

Het oeuvre van Ovidius, geschreven rond het begin van de jaartelling, is van alle tijden. Dat zijn teksten de postmoderne mens nog steeds aanspreken, liet bijvoorbeeld het succes van Christoph Ransmayrs Metamorfosen-bewerking Die letzte Welt (1992) overtuigend zien. Ook in de Middeleeuwen kende Ovidius' werk een grote verspreiding. Het was een vast onderdeel van de leeslijst op kloosterscholen, zodat Ovidius één van de pijlers van de middeleeuwse literaire cultuur werd. In dit themanummer v...

De laatste jaren is er een toenemende belangstelling voor wat wel is genoemd de vroege Nederlandse Verlichting. De aanzet daartoe werd echter al vijftig jaar geleden gegeven door de historica Caroline Louise Thijssen-Schoute in haar magnum opus Nederlands Cartesianisme (1954) over de vroege verspreiding van de ideeën van René Descartes in de Nederlandse Republiek. De bijdragen in Leven na Descartes bouwen op haar pionierswerk voort. Centraal staat de invloed van het cartesiaans en spinozist...

De veertiende-eeuwse allegorische trilogie Pèlerinage de vie humaine - Pèlerinage de l'âme - Pèlerinage de Jhesus-Christ van de cisterziënzermonnik Guillaume de Digulleville is in diverse talen vertaald, in z'n geheel en gedeeltelijk. Het eerste deel vormt een beschouwing over het menselijk leven als pelgrimsreis naar het hemels Jeruzalem. Op zijn weg wordt de mens verlokt en aangevallen door diverse zonden, maar uiteindelijk bereikt hij zijn doel door een deugdzaam en berouwvol leven. I...

Floris ende Blancefloer beschrijft de liefde tussen een Moorse koningszoon en een naar de Ori verkochte christelijke slavin. Op dit verhaal is een nieuw werk gebaseerd over een 'liefde van verre' tussen een oosterse prinses en een westerse prins die erop uittrekt om zijn geliefde te schaken. Ton Duinhoven laat zien, dat deze historie in essentie is be-waard in het veertiende-eeuwse toneelspel over Gloriant en Florentijn en eveneens ten grondslag ligt aan de Britse avonturenroman over Walewei...

In rustig Amstelveen – of, zo u wilt, Zwartewaal, Volendam of Oegstgeest – lijkt de wereld soms mijlen ver weg. Maar schijn bedriegt: gemoedelijk Holland heeft zich nooit achter de dijken teruggetrokken, maar altijd midden in de wereld gestaan. Dit themanummer gaat over de manier waarop de wereld in de afgelopen eeuwen invloed heeft gehad op Holland, en omgekeerd hoe Holland op de wereld invloed had. Het probeert inzicht te geven in de wijze waarop Holland zich heeft ontwikkeld, juist in re...