Het Noord-Hollands Archief (NHA) in Haarlem beheert kerncollecties van de Nederlandse wetenschapsgeschiedenis zoals de archieven van de Hollandse Maatschappij van Wetenschappen, de KNAW en de archieven van Nobelprijswinnaars Lorentz, Van der Waals, Zeeman en Zernike. Hebben deze archieven al internationale allure, parels in de collecties zijn belangrijke delen van de nalatenschap van de Wiener Kreis, de belangrijkste wetenschapsfilosofische school van de twintigste eeuw. Deze bundel, de eerst...

Frederike van Uildriks, tijdgenote van Aletta Jacobs, ontwikkelde zich van een welopgevoede dochter uit de Groningse elite tot een vrijgevochten natuuronderzoeker en publicist van vele boeken, columns, recensies en opiniërende artikelen. Na een onvervulde liefde voor de latere hoogleraar Jacques Oppenheim, neef van Aletta, ging zij een ‘vrij huwelijk’ aan met de Friese multatuliaan, socialist en natuurkundeleraar dr. Vitus Bruinsma. In haar nieuwe leven in Gorredijk en later Lochem stonden...

De brieven en Gedenkschriften van Aeneas Silvius Piccolomini behoren tot de welsprekendste voorbeelden van de vroege, Latijnse renaissanceliteratuur. Mede dankzij zijn welsprekendheid belandde de humanist, als Pius II, op de pauselijke troon. Na de val van Constantinopel (1454) ontwikkelde Enea zich tot de belangrijkste voorvechter van een kruistocht tegen de Turken, die het christelijke Europa bedreigden. Hiermee wilde hij ook de Europese cultuur verdedigen, voortgekomen uit de bronnen van d...

Bestaat er een anima naturaliter historica, een geboren historicus? De Groningse historica Bunna Ebels meent van wel: de anima naturaliter historica leidt haar persoonlijk bestaan via een denkend organiseren van het verleden, dat van zichzelf maar ook vooral dat van anderen. En zo kijkt Ebels terug op haar eigen leven met geschiedenis. Conform de regels van de academische geschiedschrijving hanteert zij de vier stappen die voor ieder geschiedverhaal gelden: het vinden van een onderwerp, het o...

De laatmiddeleeuwse stad onderscheidde zich door eigen politieke-, sociaal-culturele en economische structuren die een enorme variatie van levens- en organisatievormen toelieten. De stadsmuren bakenden een organiek geheel af dat door de gehele stedelijke gemeenschap werd gedragen, maar dus telkens anders werd ingevuld. Daardoor trekken steeds weer nieuwe aspecten van de laatmiddeleeuwse stad de aandacht van historici. De bundel Stedelijk verleden in veelvoud is een product van deze fascinatie...

Mogen academische onderzoekers de industrie dienen? Die onverminderd actuele vraag werd aan het begin van de twintigste eeuw relevant. Het beeld van de universiteit als ivoren toren stamt van eind negentiende eeuw. Maar lang bleek het ideaal van 'zuivere' wetenschap, los van enig maatschappelijk nut, niet houdbaar. Wetenschappers voelden in toenemende mate de drang onderzoek te doen dat aansloot bij behoeftes uit de samenleving – niet in de laatste plaats door de opkomende industrie. Pim Hui...

Al snel nadat het Speculum humanae salvationis werd geschreven, rond 1300, behoorde het tot de standaardwerken met typologische verklaring van de Bijbel. De verhalen uit het leven van Maria en Christus worden telkens geplaatst tegenover drie oudtestamentische verhalen om te laten zien hoe de komst van Christus was voorspeld in het Oude Testament. De tekst heeft een rijk illustratieprogramma met vier afbeeldingen per hoofdstuk en functioneerde als inspiratiebron voor predikers. In haar boek sc...