In de periode 1600-1750 waren pamfletten in de Republiek het belangrijkste publiciteitsmedium. Met behulp van verschillende tactieken probeerden pamfletschrijvers hun publiek te beïnvloeden. Ze gebruikten hiervoor vaak de dialoogvorm. In dit boek staat een populair type dialoogpamflet centraal, de zogenaamde 'praatjes'. Het gaat hier om ogenschijnlijk realistische gesprekken tussen allerlei inwoners van de Republiek, zoals boeren, schippers, kooplui, kroegbazen, Hollanders, Zeeuwen, Gelderse...

Kennis-maken bevat een selectie van Middelnederlandse artesteksten, dat wil zeggen teksten die gericht zijn op het overdragen van kennis over wetenschap, gezondheid en techniek. Deze non-fictie literatuur biedt een goede toegang tot de denk- en leefwereld van onze middeleeuwse voorouders. De oorspronkelijke teksten gaan vergezeld van een vertaling in modern Nederlands en worden uitvoerig ingeleid en toegelicht door specialisten op het gebied van de artesliteratuur. Lezers van nu kunnen in dez...

Het belangrijkste gerechtshof in de Nederlandse gewesten vóór 1811 was het Hof van Holland, Zeeland en West-Friesland. Burgers konden er procederen of tegen een vonnis van een lagere instantie in beroep gaan. Het Hof of de Raad van Holland was de opvolger van de oude grafelijke raad die al onder de Beierse hertogen functioneerde. Tot ver in de zestiende eeuw behield het Hof van Holland politieke bevoegdheden, maar in de praktijk kwam de nadruk steeds meer te liggen bij de justitiële taak. ...

Dit Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis bevat een aantal gevarieerde opstellen. Paul Trio en Arnoud-Jan Bijsterveld presenteren het tweede en laatste deel van hun bijdrage over de evolutie van het fraternitas-begrip in de Zuidelijke Nederlanden. Rudie Malfliet behandelt de domeinvorming van de Vlaamse abdijen Ten Duinen en Ter Doest in Zuid-Beveland en de Vier Ambachten. Petra van Dam schrijft over middeleeuwse bedrijven in zout en zel. Het gewest Holland speelt een rol in maar liefst dri...

Vlak voor de Reformatie bestonden er in Friesland meer dan honderd vrijlenen of prebenden. Hoewel oorspronkelijk bedoeld voor het levensonderhoud van een priester, hebben ze zich voor het merendeel ontwikkeld tot studiefonds voor de familie van de stichter. Momenteel zijn er nog maar zo’n twintig van dergelijke Friese studiefondsen actief, waaronder enkele moderne stichtingen. Het Kruis- of Doumaleen, gevestigd te Aldeboarn, is een van de oudste Friese studielenen. Het zou zijn gesticht door...

In het proces van eenwording in het jonge Koninkrijk der Nederlanden na 1813 vervulde de geschiedenis een belangrijke verbindende functie, evenals in de verzuilende samenleving rond 1900. Heldhaftige feiten uit de vaderlandse geschiedenis werden gecanoniseerd en als voorbeelden van nationale eigenschappen gepresenteerd. De officiële historiografie bereikte alleen het ontwikkelde deel van de natie. Aan het volk werd de geschiedenis verteld in populair geschreven overzichten en verhalen, histo...

Rijk Timmer presenteert een nieuwe kijk op het gedachtegoed van de bekende middeleeuwse rechtsgeleerde Philips van Leiden. Philips leefde in een wereld van oorlog, pest en het najagen van eigen belangen. Formeel was hij in dienst van de graaf van Holland. Feitelijk stelde hij zichzelf echter in dienst van de samenleving. Tussen 1350 en 1380 deed hij een steeds klemmender beroep op de graaf om het publiek belang te behartigen. De vorst moest de toegang tot schoon water garanderen, de energievo...

De naam Robert Hennebo wordt vandaag de dag nog slechts geassocieerd met sterke drank. Dit dankt de dichter aan zijn bekendste werk, Lof der jenever, dat nog steeds wordt herdrukt. Behalve schrijver van dit humoristische lofdicht is Hennebo echter ook soldaat geweest, kroegbaas, acteur aan de Amsterdamse schouwburg, speculant in de windhandel van 1720, zwerver, vertaler en makelaar. Zijn belevenissen bieden genoeg stof voor een vermakelijke schelmenroman. Gerard Schelvis en Kees van der Vloed...

De Nederlandse staatsman mr. Guillaume Groen van Prinsterer (1801-1876) noemde zich wisselend 'antirevolutionair' en 'christelijk-historisch'. Wat bedoelde hij met die laatste term? Welk verband bestond er voor hem tussen 'christelijk' en 'historisch'? Wat waren de achtergronden van de door hem gewenste historische benadering van de politiek? W.G.F. van Vliet behandelt deze en andere vragen en gaat daarbij ook in op de opvattingen van Groens buitenlandse geestverwanten, zoals de Duitse luther...

Voor veel historisch onderzoek zijn correspondenties een belangrijke of zelfs onmisbare bron. Geavanceerde zoeksystemen maken brievenedities en in toenemende mate ook elektronische archieven toegankelijker en bieden daarnaast de mogelijkheid om nieuwe onderzoeksvragen te stellen. Dit themanummer van TNTL bestrijkt ruim vier eeuwen epistolaire cultuur. Naast literaire en wetenschappelijke correspondenties komen ook recente ontwikkelingen op het gebied van elektronische bronnenuitgaven ter spra...