In de negentiende eeuw stond geschiedenis in hoog aanzien. Talloze geschiedbeoefenaars togen aan het werk om zo veel mogelijk historische kennis te vergaren en in te zetten tot nut van de natie, de regio of zelfs de eigen familie. Pieter Huistra volgt hun bezigheden in Bouwmeesters, zedenmeesters op de voet: in kelders en op zolders als zij oude documenten zoeken, op akkers en in het veld als zij oude scherven vinden, maar ook in de collegezaal waar zij karakter bij hun studenten proberen aan...

In literaire genres krijgt de verbeelding alle ruimte, maar in wetenschappelijke teksten wordt het beeld met achterdocht benaderd. Van de drie talen die de mens beheerst - die van het beeld, het woord en het getal - gebruikt de wetenschapper doorgaans de laatste twee. En bij voorkeur wordt bestaande beeldvorming in onderzoek door cijfers, geijkte termen en symbolen verdrongen. Nadere beschouwing leert echter dat ook in het wetenschappelijke denken de verbeelding een structurerende rol speelt,...

Op 27 juli 1668 hoorde Adriaan Koerbagh in de martelkamer van het Amsterdamse stadhuis dat zijn tong moest worden doorboord, zijn rechterduim moest worden afgehakt, zijn boeken moesten worden verbrand, zijn goederen in beslag moesten worden genomen en dat hij voor dertig jaar in het rasphuis moest worden opgesloten.

Op 15 oktober 1669 was er in Amsterdam in de buurt van de Oude Nieuwstraat 6 geen doorkomen meer aan. Het stond zwart van de mensen die reikhalzend een glimp trachtten op te vange...

In Minima Moralia behandelt Adorno centrale vragen uit de levenskunst en de levensfilosofie. De titel is een zinspeling op Magna Moralia, een van Aristoteles' werken over ethiek. Adorno schreef deze 153 zeer persoonlijke mini-essays tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen hij in ballingschap was in de vs. Hij plaatst vraagtekens bij de mogelijkheid van een 'goed leven' na de verschrikkingen van de eerste 45 jaar van de twintigste eeuw. Soms vormen ze een diepzinnige analyse van wat er mis is met...

Het gemak waarmee we over generaties praten, illustreert dat het een bruikbaar begrip is om maatschappelijke verschijnselen te duiden. Bij nadere beschouwing blijkt echter dat het in het dagelijks gebruik vooral aantrekkelijk is als we het losjes hanteren. Generaties kunnen tegenover elkaar staan, jonge generaties kunnen een maatschappij vernieuwen, en thuis kunnen we een generatiekloof ervaren.

Karl Mannheim zag scherp hoe deze losse begripsopvatting verwarring veroorzaakte. In zijn essay Da...

De geschiedenis van het Valkhof gaat meer dan 2000 jaar terug. Al in de late bronstijd was de heuvel in de bocht van de Waal bewoond. De Romeinen vestigden er aan het begin van onze jaartelling de Romeins-Bataafse burgernederzetting Oppidum Batavorum. Ook de Frankische heersers namen de strategische plek dankbaar in gebruik en bouwden er vermoedelijk een kerk. Onder Karel de Grote verrees op het Valkhof een palts, die hij met enige regelmaat bezocht. In de lange periode daarna groeide het geb...

Metamoderniteit voor beginners biedt een dwarsdoorsnede van onze tijd: een moderniteit voorbij de moderniteit. Vandaar: 'metamoderniteit'. Het boek opent met een reeks filosofische robotfoto's van de tijdgeest, een dieptepsychologie van het heden: over reality tv, gruwel als entertainment en het nieuwe onbehagen. Het tweede deel brengt een terugblik op het Nine Eleven-tijdperk: de oorlog tegen het terrorisme als uitzonderingstoestand. Een van de zwaartepunten van het boek wordt gevormd door p...

In de rangorde van de fascistische en nationaal-socialistische propaganda stond het woord vooraan. Eerst het gesproken woord; onmiddellijk daarna volgden stromen kranten, tijdschriften, brochures en duizelingwekkende stapels bruine boeken. Het boek werd niet zelden vergeleken met een zwaard, een wapen in dienst van de politieke strijd. Welke publicaties gebruikten het fascisme en nationaal-socialisme om hun idealen te verwezenlijken? Wie waren daarvan de auteurs en de uitgevers? Welke boekhan...