In oorlogsreportages lijkt de medische zorg vaak een haven van vrede in een oceaan van geweld. De ziekenhuizen worden gerund door onbaatzuchtige artsen en verpleegkundigen, die maar één ding willen: het beste voor hun patiënten. Het hospitaal staat zogezegd buiten de oorlog. Maar dat beeld is onjuist, want medische zorg is een integraal onderdeel van de oorlogsvoering.

In Pro Patria et Patienti beschrijft Leo van Bergen de ontwikkeling van de Nederlandse militaire geneeskunde gedurende and...

In de eeuw tussen de veldslagen bij Waterloo (1815) en de Marne (1914) verheerlijkten geschiedbeoefenaars in heel Nederland en België de geschiedenis van het vaderland. Daarvoor beriepen zij zich mede op het roemrijke verleden van de vele steden in de Lage Landen. Bij stadsbewoners riep dat wisselende reacties op. Velen werkten enthousiast mee aan de vaderlandscultus, maar anderen lieten hun ongenoegen blijken over de marginale positie van de eigen stad in het grotere nationale verhaal.

De s...

Denken we in beelden of in woorden? En welke rol speelt taal daarbij? In Rebussen, van duivels tot Bosch worden deze vragen aan de orde gesteld vanuit een kunsthistorische benadering.

Beeldtaal speelt een grote rol in ons denken. Het belang van het ‘lezen’ – dus begrijpen – van afbeeldingen kan niet worden overschat. Al in de oudheid was men zich bewust van de zeggingskracht van beelden en van de rol die visuele voorstellingen spelen voor kennis, geheugen en herinnering. In de late mi...

In het afgelopen decennium stond de hebzucht in het middelpunt van de belangstelling. Alom werd zij beschouwd als de oorzaak van de financiële ineenstorting en de economische crisis die daarop volgde. Toch moest ze tegelijk haar nut bewijzen en de kwakkelende economie uit het slop trekken.

Hebzucht was de oorzaak van de ziekte, maar ook het medicijn. Deze curieuze ambiguïteit heeft ontegenzeglijk historische wortels. In de afgelopen duizend jaar is de kritiek op het kwaad van de hebzucht no...

De Italiaanse filosoof Antonio Gramsci (1891-1937) staat wereldwijd bekend als een van de belangrijkste marxistische denkers. Volgens zijn tegenstanders waren zijn ideeën levensgevaarlijk: het fascistische regime van Benito Mussolini probeerde hem monddood te maken en zette hem jarenlang achter de tralies. Maar Gramsci liet zich niet het zwijgen opleggen en schreef in de gevangenis een baanbrekende reeks notities over filosofie, politiek en cultuur die nog steeds actueel zijn.

'Alle mensen z...

In een van zijn talrijke avonturen wil baron von Münchhausen met zijn paard over een moeras springen, maar komt er middenin terecht. Geen nood, zegt hij, grijpt zich bij de staart van zijn pruik, tilt zich met paard en al uit de poel en zet zich veilig op de andere oever neer. Het punt van waaruit Münchhausen zich uit het moeras optilt: dit is het moderne subject, de grond van ons Ik. Ziehier in een notendop de kernintuïtie die, aldus Lacan, aan de basis van Freuds psychoanalyse ligt.

I...

De Franse historicus en filosoof Pierre Rosanvallon is een van de spraakmakendste denkers over de hedendaagse democratie. Hij gaat niet uit van een normatief ideaalmodel van democratie, maar vertrekt vanuit het historische gegeven dat de democratie steeds opnieuw en hooggestemde verwachtingen en hoop wekt, maar evenzeer gepaard gaat met teleur- stellingen, verwarring en weerstand. Origineel, erudiet en nauwgezet beschrijft Rosanvallon de geschiedenis van die permanente spanning.

In De democra...

In zeventig jaar tijd verloren de bewoners van historisch Palestina de beschikking over veruit het grootste deel van hun land. Dit verlies en de wijze waarop het zich voltrok, had niet plaatsgevonden als Israël zich had

gedragen in overeenstemming met het internationaal recht. Oud-premier Dries van Agt trekt zich het lot van het onderdrukte Palestijnse volk al lange tijd aan en vraagt in een indrukwekkend pleidooi nog eenmaal

aandacht voor de flagrante schendingen van elementaire mensenrecht...

Waarom toch hebben miljoenen Europeanen achter Hitler en Mussolini aangelopen? Het kan niet anders of zij hebben iets positiefs aangetroffen in het door deze leiders gepropageerde fascisme, iets wat hen aantrok en hoop gaf op een beter leven. Deze aantrekkingskracht van het fascisme vraagt om een verklaring, en wie kan de keuze voor fascisme beter verklaren dan fascisten zelf? In Er moest iets nieuws komen! bundelt fascisme-deskundige Willem Huberts zes contemporaine autobiografische terugbli...