Er bestaat geen monastiek geschrift in het Latijnse Westen dat zo richtinggevend is als de 'Regel' voor monniken van Benedictus van Nursia (ca. 480-550). De schrijver is ons bekend vanuit de 'Dialogen' van paus Gregorius de Grote (ca. 540-604), waar Benedictus uitgebreid geportretteerd wordt in het tweede Boek. In zijn 'Regel' schetst Benedictus een uiterst evenwichtige synthese tussen het vroeg-Egyptische kluizenaarsideaal en het koinoniagemeenschapsmonnikendom van Basilius en Augustinus. Ee...

Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Arie Akkermans en Hans van Reisen

Met medewerking van Vincent Hunink

Van Aurelius Augustinus (354-430) zijn ruim 300 brieven bewaard gebleven. Daarmee is Augustinus’ briefwisseling een van de belangrijkste van de laatantieke cultuur.

Deze uitgave bevat acht brieven. Zes ervan zijn van Augustinus, twee brieven heeft hij ontvangen van hoge bestuurders in het Romeinse rijk. De brieven zijn verschillend in lengte en sfeer. Maar in alle briev...

'Recluse' bevat drie geschriften waarin Aelred van Rievaulx (1110-1167) de centrale figuur is die als auteur of als protagonist de teksten bindt. Twee van zijn geschriften, 'Leefregel voor een recluse' en 'Een merkwaardig mirakel', geven de lezer een inkijk in de boeiende wereld van monialen in het twaalfde-eeuwse Engeland. Monialen zijn nonnen die, afgesloten van de buitenwereld, als kluizenares een leven leiden van inkeer, gebed en meditatie. Aelred schreef de 'Leefregel' op verzoek van zij...

Vertaald door Vincent Hunink

Het traktaat dat de geschiedenis is ingegaan onder de titel Liber de praecepto et dispensatione dankt zijn bestaan aan een dringende vraag van enkele benedictijner monniken aan het adres van de abt van Clairvaux. Het centrale thema is de toepassing van de Regel van Benedictus. Een wetgeving vraagt immers om jurisprudentie, en dat geldt evenzeer voor een monastieke codex als de Regel. Toch schrijft Bernardus niet alleen een juridische verhandeling waarin met subtili...

Vertaling Alberic Bruschke ocso, Liesbeth Dullaert, Maria van Mierlo, Remco van Mulligen, Hans van Raalte, Jo Vossen, Karel Wiecherink

Inleiding Mirko Breitenstein

Thuis is ongetwijfeld één van de mooiste contemplatieve traktaten die het westerse monnikendom rijk is. Deze anonieme cisterciënzertekst uit de late twaalfde eeuw, traditioneel aan Bernardus van Clairvaux toegeschreven, is in werkelijkheid een compilatie van teksten van verschillende herkomst, die niettemin één geheel vormen. ...

"Wie anders voedt ook nu de hele wereld dan Hij die uit een paar korrels hele oogsten schept?" De vraag is afkomstig uit de eerste verhandeling in deze bundel en vormt de afsluiting van een plechtige inleiding op een prachtige toespraak van Augustinus (354-430). De bisschop van het Noord-Afrikaanse Hippo Regius geeft daarin een zorgvuldige toelichting op een bekend verhaal uit het evangelie volgens Johannes (6,1-14). De evangelieschrijver bericht ons daarin over een wonderbaarlijk teken van J...

Vertaald door Paul Verdeyen s.j.

Inleiding en annotatie door Guerric Aerden ocso en Joost Baneke

Onder redactie van Krijn Pansters en

Guerric Aerden ocso

Dat Willem van Saint-Thierry - de uit Luik afkomstige monnik en mysticus - goed op de hoogte was van de theologische problemen van zijn tijd, bewijst zijn in 1127 geredigeerd traktaat, 'Sacrament van het altaar'. In de lijn van de innige eucharistische vroomheid van zijn geboortestad, gaat hij dieper in op wat dit 'Geheim van het geloof' ons t...

De vraag naar het ontstaan van de wereld heeft de mensheid altijd al beziggehouden. Dit boek geeft een overzicht van de wijze waarop vroegchristelijke denkers in de eerste vijf eeuwen van onze jaartelling met het scheppingsverhaal zijn omgegaan.

Voortbordurend op de inzichten van de oude natuurfilosofen, Plato en Philo, komt in dit boek een breed palet aan christelijke denkers en verklaringen voorbij, waarbij zowel geprobeerd is het scheppingsverhaal letterlijk als allegorisch uit te leggen. ...

Vertaling, annotatie en inleiding Joost Baneke

Onder redactie van Guerric Aerden ocso, Friede Cloet, Guerric Kochx ocso, Krijn Pansters en Wim Verbaal

Wat hebben cisterciënzer monniken uit de twaalfde eeuw ons vandaag nog te zeggen over de ziel? Heeft dat nog enig belang in een tijd waarin gezaghebbende wetenschappers beweren: ‘Wij zijn ons brein, de ziel bestaat niet’? Wie de moeite neemt deze middeleeuwse teksten over de ziel te lezen, zal merken dat de monniken dikwijls dezelfde vrage...