Hoe komt het dat we onszelf ondergeschikt maken aan de omstandigheden? Of om het met Spinoza te zeggen: hoe komt het dat ‘mensen vechten voor hun knechting als vechten ze voor hun redding’? Die vraag moet telkens opnieuw worden gesteld, en des te meer in tijden van crisis en onzekerheid. Het antwoord moet zijn: het is narcisme, als maatschappelijke eis aan ieder individu. Je moet meer worden dan je bent, je moet samenvallen met je ideaal. Maar wat betekent het voor de samenleving als dat ...

Vrij, tolerant, verlicht en gematigd. Al sinds de zeventiende eeuw zien Nederlanders zichzelf bij voorkeur als ondernemend en nuchter. Vrije burgers die zichzelf en een ander niet snel op een voetstuk plaatsen. In Uitverkoren leggen Janneke Stegeman en Saskia Pieterse dit chronisch positieve zelfbeeld op de snijtafel. Waar komt het beeld vandaan en vooral: hoe valt het te rijmen met vier eeuwen koloniale overheersing?

Janneke Stegeman en Saskia Pieterse verbinden in Uitverkoren op een verrasse...

Als Medusa in de spiegel kijkt, wat ziet ze dan? Ooit was ze een monster, tegenwoordig een krachtig symbool voor het overleven van seksueel geweld. De tovenares Circe figureerde eeuwenlang als gevaarlijke heks in de marges van de Odyssee. Nu is ze een sterke vrouw met een back story en een eigen stem. En Achilles is niet langer alleen de grootste Homerische held, hij is ook gay en trans.

De laatste jaren is er een enorme kentering gekomen in hoe mythische figuren gepresenteerd worden: populai...

In Mijn moeder de Romein verklaart Kristien Hemmerechts níét haar liefde voor de klassieken. Wel onderzoekt ze de grote invloed die de teksten, verhalen en citaten op haar en haar werk hebben gehad. De oude Romeinen en Grieken waren min of meer permanent aanwezig in het huis waarin ze opgroeide, vanwege de grote bewondering van haar ouders voor het klassieke erfgoed.

Haar moeder was lerares Latijn en bracht ook Kristien de beginselen van de Latijnse syntaxis bij. Dat was niet altijd bevorde...

Het gymnasium bestaat sinds 1876 en was lang de enige weg naar alle universiteiten. Zo werd het de eliteschool van Nederland. De gymnasiale cultuur heeft vele decennia doorstaan en bloeit nog altijd.

Gymnasiasten kunnen zingen in het Latijn, weten wat ceterum censeo betekent en wanneer Caesar werd vermoord. De exclusiviteit en kennis van sociale codes leidden tot een hoogopgeleide klasse met een gevoel van wederzijdse herkenning.

Wat bepaalt de wonderlijke aantrekkingskracht van die geheimtaa...

‘2 Januari 1668: Francisco van Bengale, slaaf van onderkoopman Jan Grootstadt, verhangt zich.’

Francisco was een van de velen die de dood verkozen boven een ondraaglijk slavenbestaan in Nederlands Oost-Indië.

Van de beginjaren van de voc tot aan het einde van de kolonie volgt Baay het spoor van de mensenhandel in de Nederlandse koloniën in de Oost. De koloniale slavernij nam er vele vormen aan: er waren huisslaven, kindslaven, seksslaven, ambachtsslaven, maar ook slaven op de plantages ...

Toen Columbus bij toeval Amerika had ontdekt, bleef er

een belangrijke vraag over: was het mogelijk om via een

westerse doorvaart Indië te bereiken? Met steun van de

Spaanse koning rustte de Portugees Ferdinand Magellaan

in 1519 een konvooi van vijf schepen uit. Daarmee

wilde hij proberen langs een zuidelijke route in de Grote

Oceaan terecht te komen. De opzet slaagde – ten koste

van vier schepen en vele manschappen.

Na het bereiken van de Indische archipel zou ook

Magellaan omkomen. In ee...

Is het feminisme een denkrichting, een levenshouding, een emancipatiebeweging, een tegencultuur, of alles tegelijk? In dit Elementair Deeltje beschrijft historica Els Kloek de lange geschiedenis van verzet tegen de ondergeschikte positie van vrouwen, in Nederland en daarbuiten. Van de middeleeuwse ‘strijd om de broek’ tot de ‘querelle des femmes’ en de ‘vrouwenquaestie’. En van de suffragettes en Dolle Mina’s tot intersectionaliteit en MeToo. Een geschiedenis die voert langs ver...