Wat gebeurt er als een stad door een vijandelijk leger wordt bezet? Is het noodzakelijk en verstandig om samen te werken met de nieuwe machthebber? Of moet er weerstand worden geboden tegen zijn aanwezigheid en beleid? Deze vragen speelden voortdurend tijdens de Duitse bezetting van Nederland tussen 1940 en 1945, toen de spanning tussen collaboratie en verzet zich in het dagelijks leven manifesteerde.In Nijmegen, collaboratie en verzet wordt deze beladen thematiek onderzocht door te kijken na...

In literaire genres krijgt de verbeelding alle ruimte, maar in wetenschappelijke teksten wordt het beeld met achterdocht benaderd. Van de drie talen die de mens beheerst - die van het beeld, het woord en het getal - gebruikt de wetenschapper doorgaans de laatste twee. En bij voorkeur wordt bestaande beeldvorming in onderzoek door cijfers, geijkte termen en symbolen verdrongen. Nadere beschouwing leert echter dat ook in het wetenschappelijke denken de verbeelding een structurerende rol speelt,...

In de rangorde van de fascistische en nationaal-socialistische propaganda stond het woord vooraan. Eerst het gesproken woord; onmiddellijk daarna volgden stromen kranten, tijdschriften, brochures en duizelingwekkende stapels bruine boeken. Het boek werd niet zelden vergeleken met een zwaard, een wapen in dienst van de politieke strijd. Welke publicaties gebruikten het fascisme en nationaal-socialisme om hun idealen te verwezenlijken? Wie waren daarvan de auteurs en de uitgevers? Welke boekhan...

Geen begrip van Freud is zo intensief bediscussieerd en zo omstreden als de doodsdrift. Maar wat erover is geschreven, verdwaalt vaak in diepzinnigheden zonder samenhang. De Leuvense filosoof Paul Moyaert pakt het anders aan door duidelijk te maken wat in dit begrip voor Freud zélf op het spel stond.

Doodsdrift staat bij Freud volgens Moyaert niet voor een doodsverlangen, maar doelt op die weerbarstige krachten in het leven die zich tegen het leven verzetten. Leven moet niet worden begrepen ...

Tweehonderd jaar geleden, in maart 1815, aanvaardde Willem Frederik van Oranje het koningschap over het verenigd koninkrijk van Noord en Zuid en het hertogelijk gezag over Luxemburg. Deze vereniging van de Nederlanden onder één scepter was de afronding van een ingewikkeld proces dat eind 1813 werd ingezet. Het was onderdeel van de reorganisatie van Europa na Napoleon, zoals die vorm kreeg tijdens het Congres van Wenen.

Wilfried Uitterhoeve gidst de lezer door de verschillende fasen van de ve...

Velen kennen Slavoj Žižek door zijn snedige interventies in de politieke discussie of als 'academische rockster'. Daarbij wordt soms vergeten dat hij een belangrijk filosoof is die in dialoog met de grote denkers uit de geschiedenis een filosofische antropologie heeft ontwikkeld. Daarin verschijnt de mens steevast als een onverbeterlijk ideologisch dier, blind gefascineerd door de macht waaraan hij is onderworpen, maar ook als een subject dat, in 'diabolische' vrijheid, zijn eigen lot kan b...

De Nestorkroniek is de oudste Oost-Slavische bron voor de geschiedenis van het Kievse Rijk, dat door Russen, Oekraïners en Wit-Russen als hun bakermat wordt beschouwd. De kroniek is in het begin van de twaalfde eeuw geschreven door monniken van het Kievse Holenklooster. Zij schetsen een levendig beeld van de geschiedenis, cultuur en samenleving van het rijk, hier 'Roes' geheten, vanaf het midden van de negende eeuw tot het tweede decennium van de twaalfde eeuw.

De kroniek is een mozaïek van...

Het IJsselmeer is de binnenzee van Nederland:

een weidse ruimte met vele gezichten

en een bewogen geschiedenis, die grotendeels

schuilgaat achter hoge dijken. Tot de

aanleg van de Afsluitdijk was het een open

zeearm, met eb en vloed, met zout en zoet

water en af en toe een watersnood. Deze

zeearm was de levenslijn voor Amsterdam,

totdat door verzanding de neergang inzette.

In de afgelopen eeuw was het IJsselmeer

toneel van een heroïsch landaanwinningsproject:

de aanleg van de IJsselmeerpolders,

aanvankelijk als landbouwareaal, later ...