Er bestaat geen monastiek geschrift in het Latijnse Westen dat zo richtinggevend is als de 'Regel' voor monniken van Benedictus van Nursia (ca. 480-550). De schrijver is ons bekend vanuit de 'Dialogen' van paus Gregorius de Grote (ca. 540-604), waar Benedictus uitgebreid geportretteerd wordt in het tweede Boek. In zijn 'Regel' schetst Benedictus een uiterst evenwichtige synthese tussen het vroeg-Egyptische kluizenaarsideaal en het koinoniagemeenschapsmonnikendom van Basilius en Augustinus. Ee...

Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Arie Akkermans en Hans van Reisen

Met medewerking van Vincent Hunink

Van Aurelius Augustinus (354-430) zijn ruim 300 brieven bewaard gebleven. Daarmee is Augustinus’ briefwisseling een van de belangrijkste van de laatantieke cultuur.

Deze uitgave bevat acht brieven. Zes ervan zijn van Augustinus, twee brieven heeft hij ontvangen van hoge bestuurders in het Romeinse rijk. De brieven zijn verschillend in lengte en sfeer. Maar in alle briev...

'Recluse' bevat drie geschriften waarin Aelred van Rievaulx (1110-1167) de centrale figuur is die als auteur of als protagonist de teksten bindt. Twee van zijn geschriften, 'Leefregel voor een recluse' en 'Een merkwaardig mirakel', geven de lezer een inkijk in de boeiende wereld van monialen in het twaalfde-eeuwse Engeland. Monialen zijn nonnen die, afgesloten van de buitenwereld, als kluizenares een leven leiden van inkeer, gebed en meditatie. Aelred schreef de 'Leefregel' op verzoek van zij...

De vastgeketende mensen in de grot, de wagenmenner van de ziel, de bolletjesmensen van Aristophanes, de Nobele Leugen, het verzonken Atlantis… Plato, de filosoof die een rationele dialoog als de enige weg naar de waarheid beschouwde, is ook de auteur van meerdere fantastische verhalen die zo tot de verbeelding spreken dat ze een vaste plaats hebben gevonden in het westerse collectieve geheugen. De vertellingen moesten de denkbeelden van Plato aanschouwelijk maken en geven tot op de dag van ...

Het christendom was aan het eind van de vierde eeuw de staatsgodsdienst van het Romeinse rijk geworden. De andere godsdiensten waren verboden, met alleen nog een gedoogstatus voor de joodse godsdienst. Het christendom bleef de heersende godsdienst rond de Middellandse Zee ook toen later de westelijke helft van het Romeinse rijk verbrokkelde, tot in de zevende eeuw volken met een andere godsdienst aan de kusten verschenen. De Perzen werden nog verslagen, de Arabieren niet.

'De lange zevende ee...

Vertaald door Vincent Hunink

Het traktaat dat de geschiedenis is ingegaan onder de titel Liber de praecepto et dispensatione dankt zijn bestaan aan een dringende vraag van enkele benedictijner monniken aan het adres van de abt van Clairvaux. Het centrale thema is de toepassing van de Regel van Benedictus. Een wetgeving vraagt immers om jurisprudentie, en dat geldt evenzeer voor een monastieke codex als de Regel. Toch schrijft Bernardus niet alleen een juridische verhandeling waarin met subtili...

Thomas van Aquino (1224/5-1274) staat bekend als een van de belangrijkste theologen uit de christelijke traditie. Daarnaast is hij ook een groot en origineel filosoof. Hij leefde in de Middeleeuwen, in een tijd waarin, via de Arabische filosofen, de filosofie van Aristoteles geïntroduceerd werd aan de universiteiten in de westerse wereld.

Het geschrift 'Over het zijnde en het wezen' bevat een boeiende filosofische analyse van de grondstructuur van de werkelijkheid in haar diverse geledingen....

Cicero, Het bestaan van de goden

Vertaald door Vincent Hunink

Ingeleid door Rogier van der Wal

De Grieks-Romeinse cultuur is ondenkbaar zonder goden. Hun tempels en afbeeldingen, en vooral hun talrijke verhalen vervulden de wereld. Maar bestonden de klassieke goden ook echt, en zo ja, wat deden zij? Daarover debatteerden vooral filosofen. En die waren het, zoals vaak, grondig met elkaar oneens. De volgelingen van Epicurus zagen voor goden een minimale rol weggelegd, terwijl de invloedrijke...

Vertaling Alberic Bruschke ocso, Liesbeth Dullaert, Maria van Mierlo, Remco van Mulligen, Hans van Raalte, Jo Vossen, Karel Wiecherink

Inleiding Mirko Breitenstein

Thuis is ongetwijfeld één van de mooiste contemplatieve traktaten die het westerse monnikendom rijk is. Deze anonieme cisterciënzertekst uit de late twaalfde eeuw, traditioneel aan Bernardus van Clairvaux toegeschreven, is in werkelijkheid een compilatie van teksten van verschillende herkomst, die niettemin één geheel vormen. ...

Vertaald door Piet Gerbrandy

Ingeleid en toegelicht door Piet Gerbrandy en Guusje van der Meij

De eerste helft van de twaalfde eeuw was een periode van ongebreidelde creativiteit. In Tours aan de Loire schreef Bernard Silvestris een verbluffend werk, waarin vrolijke poëzie en filosofische dialogen gecombineerd zijn om een wonderlijk verhaal te vertellen over het ontstaan van het universum en de constructie van de mens, een schepsel dat even breekbaar als inventief is. Bernard baseerde zich o...