Vlaanderen is superdivers: één op vier Vlamingen heeft een migratieachtergrond. Liefst drie op vier Brusselaars hebben wortels in migratie. Ons land diversifieert iedere dag een beetje meer. Vlaanderen zal nooit meer zo wit zijn als vroeger, ook al leven bijna twee op drie Vlamingen nog steeds in eerder witte wijken.

De diversiteit is ongelijkmatig gespreid: waar het samenleven in diversiteit de dagelijkse realiteit is voor de ene, is het voor anderen nog ver van hun bed. In steden als Brus...

Minder en minder mensen verdragen de nabijheid van een toestel dat elektromagnetische golven uitzendt. Talrijke omwonenden van gsm-zendmasten sommen een lange lijst van symptomen op aan al wie het horen wil, zoals duizeligheid, slapeloosheid tot reacties van de huid. Sommigen kunnen zelfs geen mobiele telefoon meer aanraken of gebruiken zonder een hevig branderig gevoel in de vingers te ervaren of vreselijke hoofdpijn. Anderen lijden onder de aanwezigheid van een zogenaamde slimme meter van h...

Bij het grote publiek is de Weense neuroloog Sigmund Freud (1856-1939) tot op heden bekend als een belangrijk wetenschapper, die baanbrekende ontdekkingen deed over de geest en over het menselijk gedrag. De psychoanalyse, de theorie waarvan hij de grondslag legde, beïnvloedde niet enkel de academische psychologie en psychiatrie, maar evenzeer de letterkunde, de filosofie, de filmkritiek en de algemene cultuur. Velen zijn vertrouwd met Freudiaanse begrippen zoals

het onderbewuste, verdringing...

Het gedachtegoed van de Italiaanse denker en communist Antonio Gramsci is – volgens een ironische speling van het lot – bon ton geworden in het rechtse politieke discours in Vlaanderen en Europa. Om macht te verwerven moet je de ideologische ideeënstrijd winnen. Wie instemming verwerft met een manier van kijken, verwerft hegemonie. Gramsci lezen keert terug naar de bron en plaatst de oorsprong en de evolutie van het hegemoniebegrip van de politicus en filosoof in historische context.

Hoe...

PAUL GILSON (1865-1942), geboren en getogen in Brussel, groeide tijdens het fin de siècle uit tot een gewaardeerd kunstenaar. Hij stond en staat geboekstaafd als een erudiet componist, orkestrator, theoreticus, criticus, musicograaf en pedagoog. Een prestigieuze Prix de Rome (1889) en zijn symfonisch werk La Mer (1892) maakten hem bekend tot ver buiten de landsgrenzen. Door zijn opmerkelijke inzet voor de blaasmuziek, en die van amateurorkesten in het bijzonder, herinneren we ons Gilson vand...

Wie opgesloten wordt als straf of maatregel, moet meer doen dan gewoon tijd uitzitten. Tijdens de vrijheidsberoving wordt van de opgeslotene ook inzet en verandering verwacht. Toch is de huidige invulling van die verwachtingen bij de uitvoering van de gevangenisstraf en de internering problematisch omdat ze te eenzijdig op de bescherming van de maatschappij gericht is. Die focus levert niet de beoogde resultaten en overschrijdt de grenzen van wat aanvaardbaar is als invulling van straffen en ...

In hun beroemde Dialektik der Aufklärung (1947) probeerden Max Horkheimer en Theodor W. Adorno een antwoord te vinden op de vraag waarom de Verlichting zichzelf vernietigt en weer terugvalt in mythologie en barbarij. Misschien wel het bekendste van hun voorbeelden van de ‘dialectiek’ van de Verlichting is de dialectiek van Verlichting en mythe in de Odyssea, het verhaal van de terugkeer van Odysseus van Troje naar Ithaca.

Koenraad Verrycken vertrekt in dit boek van Horkheimer-Adorno’s ...

Het begrip ‘identiteit’ beroert, verbindt en verdeelt. Het gaat dan om hoe de eigen natie een bepaalde identiteit uitdraagt, hoe leden van die natie daaraan moeten conformeren, om genderidentiteit, om uiterlijke kenmerken van mensen. Die laatste twee worden soms samengebracht onder de noemer ‘woke’, als verzet tegen discriminatie op basis van gender, beperking of ras. Wetenschappers bestuderen deze fenomenen als nooit tevoren. Populaire politici en opiniemakers schrijven er boekjes ov...

In maart 2020 werden we wakker in een nieuwe wereld. We gingen in lockdown, onze ziekenhuizen werden overspoeld, corona beheerste het nieuws. Gelukkig telt ons land een aantal biostatistici, virologen, epidemiologen en andere wetenschappers met wereldvermaarde expertise in het modelleren van infectieziekten. Niel Hens en Christel Faes beschrijven hoe zij samen met hun collega’s op zoek gingen naar antwoorden in die woelige en onzekere periode. Zij bieden een blik achter de schermen – met ...

De wereldwijde Covid-19-crisis die ook de Belgische samenleving in haar greep hield sinds 2020, heeft onze dagelijkse afhankelijkheid van een aantal economische sectoren pijnlijk duidelijk gemaakt. Zorg, onderwijs, openbaar vervoer, voedsel, energie en water, en huisvesting werden al snel erkend als ‘essentiële sectoren’ die dienden ‘open’ te blijven tijdens terugkerende periodes van lockdown. Hetzij omwille van de onmiddellijke bestrijding van het virus, of omdat deze sectoren bij c...