Stefan Zweig was door toedoen van de Tweede Wereldoorlog

al uit Europa verdreven toen hij een beduimeld

exemplaar in handen kreeg van de Essays van Michel

de Montaigne. Terwijl Hitler de wereld verscheurde

met zijn totalitaire regime en het individu marginaliseerde,

vormde het vrije denken van Montaigne het

laatste grote project van Zweig. Na omzwervingen via

Londen, Bath en New York, vestigde hij zich in 1940 in

Brazilië. De essays van Montaigne hielpen hem in zijn

obsessieve gedachten over...

Annelies Verbeke valt in slaap bij spektakelfilms als Spartacus en Gladiator, maar leest nu en dan wel graag een oude Griekse of Romeinse tekst in verta­ling. In haar Homeruslezing gaat ze na wat ze aan haar opleiding op het gymnasium, met Latijn en Grieks in haar vakkenpakket, heeft overgehouden. Bijvoorbeeld het inzicht dat er destijds ook al ge­klaagd werd over ‘de jeugd van tegenwoordig’. Er is veel veranderd sinds de oudheid, maar ook weer niet. Verbeke staat stil bij de oude gesch...

Dit betoog is een aanval op intellectuele gemakzucht en een pleidooi voor de aanname dat alles zin heeft. Is geschiedenis fictie? Ja, als we daarmee bedoelen dat we er niet voor moeten terugschrikken op zoek te gaan naar samenhangende verhalen in de historische werkelijkheid. Met fictie kun je de waarheid dichter benaderen dan met het bestuderen van bronnen. Empathie is cruciaal voor begrip. Dat geldt voor alle terreinen van het leven – en in het bijzonder voor historisch onderzoek.

Ilja Leo...

Waarom zijn Nederlandse soldaten nooit vervolgd voor de oorlogsmisdaden die ze tussen 1945 en 1949 pleegden in toenmalig Nederlands-Indië? Tijdens onderzoek voor De Groene Amsterdammer stuitte Maurice Swirc op documenten (met de status ‘zeer geheim’), die laten zien dat de hoogste militaire leiding en de regering in Den Haag door Nederlandse militairen gepleegde oorlogsmisdaden in de doofpot stopten. Dit gebeurde onder meer door klokkenluiders te negeren en te intimideren, bewijsmateriaa...

Virginia Cowles deed ter plaatse verslag van Europese brandhaarden tijdens de Spaanse burgeroorlog en de eerste jaren van WO II – altijd op de juiste plaats op het juiste moment. Ze vertelt onder meer over vluchten onder granaatvuur in de Spaanse loopgraven; een ontmoeting met Hitler (‘een onopvallend mannetje’); roddelen met Churchill bij zijn goudvisvijver; dansen in het gebombardeerde Ritz; het lezen van The Intelligent Woman’s Guide to Socialism in een Sovjettrein; rendieren eten ...

Tot nu toe schreef Christophe Vekeman voornamelijk romans. Maar enkele jaren geleden besloot hij, onder invloed van ‘de boze tijdsgeesten’, fictie de rug toe te keren en op zoek te gaan naar de waarheid. Zo belandde hij uit adoratie voor de Britse schrijver C.S. Lewis samen met zijn vrouw in Oxford, waar hij ’s nachts dingen meemaakt die een keerpunt in zijn leven zouden vormen, en die hem na vele jaren van schoorvoetend twijfelen definitief de stap deden zetten naar een zo krachtig mog...

‘7 December 1953

Maandagochtend. Stil, mild weer, nevelig, niet koud. Met de bus van 10 uur 13 naar Loenersloot. Buiten was de nevel dan eens wat dikker dan weer werd het zicht iets ruimer. Boven de nevels was een bleek blauwe lucht. Ergens omtrent Duivendrecht was een stuk breede sloot zoo geheel glad en zacht blauw als een lief en intelligent oog. In het dorpje (Abcou) geen mist maar schaduw en stilte.’

Bij de verschijning van Nescio’s Verzameld werk in 1996 was het Natuurdagboek voo...

Ooit was Lee een gevierd schrijfster van biografieën. Nu is ze aan lagerwal geraakt, mede door haar drankzucht en nogal stekelige karakter. Als haar kat ziek wordt, heeft ze geld nodig voor de dierenarts. Ze steelt een paar brieven van een beroemdheid uit een bibliotheek en verkoopt ze aan een handelaar. Dan blijkt dat de brieven meer geld opleveren naarmate ze beter geschreven zijn. Lee ziet een kans om haar biografisch talent op een heel andere manier te gelde te maken: als die beroemdhede...

'Het ideaal behoort tot de wereld van de voorstellingen, een symbolische wereld, een fictionele wereld. Het is niet echt. Je kunt er geen verhouding mee beginnen. De verhouding die je met een ideaal hebt is een verhouding in je eigen, veilige wereld van de fantasie, een wereld waarin je zelf natuurlijk fantastisch bent en die ander ook, en waarin die liefde ook fantastisch is, hoe kan het anders in een ideale verhouding. God snurkt niet.'

Connie Palmen is, behalve een van de belangrijkste Nede...

* voor de lezers van Rebecca Solnit, Maggie Nelson, Charlotte van den Broeck, Annie Ernaux en Susan Sontag

* een literaire reis naar o.a. het strand van Schiermonnikoog, Scheveningen en Oostende

* winnaar Seume Literaturpreis, finalist Beste Duitse non-fictieboek van het jaar

'Zo ver het oog reikt.' De uitdrukking moet haast wel zijn ontstaan op een Noordzeestrand - misschien wel op Schiermonnikoog - zo wit, breed en leeg ligt het daar, een magisch, soms griezelig niemandsland waar land en zee i...