In de rangorde van de fascistische en nationaal-socialistische propaganda stond het woord vooraan. Eerst het gesproken woord; onmiddellijk daarna volgden stromen kranten, tijdschriften, brochures en duizelingwekkende stapels bruine boeken. Het boek werd niet zelden vergeleken met een zwaard, een wapen in dienst van de politieke strijd. Welke publicaties gebruikten het fascisme en nationaal-socialisme om hun idealen te verwezenlijken? Wie waren daarvan de auteurs en de uitgevers? Welke boekhan...

HET VERTROUWEN ZOEK

De kabinetsformatie 2021/22 geëvalueerd

Bijna driehonderd dagen na de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021 verscheen het kabinet Rutte IV op de trappen van Huis ten Bosch. Er was een uitzonderlijk lange formatie nodig geweest om te komen tot een kabinet dat dezelfde coalitiesamenstelling had als het voorafgaande (VVD, D66, CDA en ChristenUnie). In opdracht van het presidium van de Tweede Kamer evalueerde een commissie van vier – twee historici, een staatsrechtsgel...

Na 11 september 2001 waren commentatoren het over één ding eens: de aanslagen zouden een einde maken aan het postmodernisme en alles wat daarmee werd geassocieerd. Thomas Vaessens laat zien dat in de literatuur al langer aan het postmodernisme werd getwijfeld. Eind jaren tachtig vroegen schrijvers zich al af of ze niet te ver waren doorgeschoten in hun neiging tot ‘deconstructie’. Hadden ze het niet onmogelijk gemaakt ergens in te geloven – in het nut van literair engagement bijvoorbeeld...

Volgens Heidegger kunnen we niet aan het denken van Nietzsche voorbijgaan op straffe bevangen te blijven in verouderde en onwezenlijke vraagstellingen. Al in zijn dissertatie uit 1987 nam Gerard Visser deze aanwijzing ernstig. Sindsdien bepleit hij een dubbele lezing van Nietzsches werk. Door de radicale wijze waarop zij haar ten einde denkt, houdt deze filosofie ons nihilistische consequenties van de Europese metafysica voor, maar zij bevat ook bevrijdende motieven die vooruitwijzen.De studi...

Geen begrip van Freud is zo intensief bediscussieerd en zo omstreden als de doodsdrift. Maar wat erover is geschreven, verdwaalt vaak in diepzinnigheden zonder samenhang. De Leuvense filosoof Paul Moyaert pakt het anders aan door duidelijk te maken wat in dit begrip voor Freud zélf op het spel stond.

Doodsdrift staat bij Freud volgens Moyaert niet voor een doodsverlangen, maar doelt op die weerbarstige krachten in het leven die zich tegen het leven verzetten. Leven moet niet worden begrepen ...

Tweehonderd jaar geleden, in maart 1815, aanvaardde Willem Frederik van Oranje het koningschap over het verenigd koninkrijk van Noord en Zuid en het hertogelijk gezag over Luxemburg. Deze vereniging van de Nederlanden onder één scepter was de afronding van een ingewikkeld proces dat eind 1813 werd ingezet. Het was onderdeel van de reorganisatie van Europa na Napoleon, zoals die vorm kreeg tijdens het Congres van Wenen.

Wilfried Uitterhoeve gidst de lezer door de verschillende fasen van de ve...

Velen kennen Slavoj Žižek door zijn snedige interventies in de politieke discussie of als 'academische rockster'. Daarbij wordt soms vergeten dat hij een belangrijk filosoof is die in dialoog met de grote denkers uit de geschiedenis een filosofische antropologie heeft ontwikkeld. Daarin verschijnt de mens steevast als een onverbeterlijk ideologisch dier, blind gefascineerd door de macht waaraan hij is onderworpen, maar ook als een subject dat, in 'diabolische' vrijheid, zijn eigen lot kan b...

De Nestorkroniek is de oudste Oost-Slavische bron voor de geschiedenis van het Kievse Rijk, dat door Russen, Oekraïners en Wit-Russen als hun bakermat wordt beschouwd. De kroniek is in het begin van de twaalfde eeuw geschreven door monniken van het Kievse Holenklooster. Zij schetsen een levendig beeld van de geschiedenis, cultuur en samenleving van het rijk, hier 'Roes' geheten, vanaf het midden van de negende eeuw tot het tweede decennium van de twaalfde eeuw.

De kroniek is een mozaïek van...

Het IJsselmeer is de binnenzee van Nederland:

een weidse ruimte met vele gezichten

en een bewogen geschiedenis, die grotendeels

schuilgaat achter hoge dijken. Tot de

aanleg van de Afsluitdijk was het een open

zeearm, met eb en vloed, met zout en zoet

water en af en toe een watersnood. Deze

zeearm was de levenslijn voor Amsterdam,

totdat door verzanding de neergang inzette.

In de afgelopen eeuw was het IJsselmeer

toneel van een heroïsch landaanwinningsproject:

de aanleg van de IJsselmeerpolders,

aanvankelijk als landbouwareaal, later ...