In DE PASSAGE NAAR EUROPA. GESCHIEDENIS VAN EEN BEGIN dringt LUUK VAN MIDDELAAR door tot de meest ongrijpbare geschiedenis van onze tijd. Op meesterlijke wijze toont hij de motor van de Europese politieke ontwikkelingen van de afgelopen vijftig jaar. Tegelijk vormt deze onvoltooide geschiedenis de excellente casus om het wezen van politiek bloot te leggen. De homo politicus is een tijdkunstenaar, die in het rumoer van de actualiteit de brug slaat tussen verleden en toekomst en zo van een mome...

'Tot het laatst toe heeft LUCEBERT zich uitgeleefd in zijn vlekken, vegen en spatten, niet om ze te verfraaien of metafysisch op te tuigen, maar om te zien of ze, nu alles zwart en uitzichtloos wordt, nog een minimum aan blikverruiming, dus aan levensmogelijkheden toestaan. Voor de tekenaar betekent dat: een minimum aan zinvolle bewegingen. Niet een verheven idee, maar een vlek als levenswerk, zo letterlijk mogelijk, dat is wat deze schat aan tekeningen ons laat zien, de aanvaarding dat wijze...

Heraclitus (rond 500 vC) is een fascinerende en unieke gestalte in de voorsocratische filosofie. Al in de oudheid stond hij bekend als de duistere, zich in raadselen hullende filosoof. Lateren, die zijn werk slechts in fragmenten kennen, zoals Nietzsche, heeft Heraclitus om uiteenlopende redenen tot inspiratie gediend. Het inzicht dat alle aspecten van Heraclitus' theoretische activiteit verbindt, is het inzicht dat alles, wat bestaat, ervaren of gedaan kan worden, teruggaat op en uitdrukking...

Mondigheid kenmerkt ons tijdsgewricht. En dan doelen we niet op het zogenaamde post truth tijdperk. Voorbij de waarheid waren we immers al langer. Maar dat we voorbij de autoriteit moeten denken is een nieuwe noodzaak. Niet door een gebrek aan autoriteiten, maar juist door een teveel. We weten niet meer wie of wat we moeten volgen of vertrouwen. Het resultaat lijkt te zijn dat autoriteit verdacht is geworden, en in deze autoriteitscrisis ontbreekt het ons ten enenmale aan een antwoord op de v...

'De tweeënhalf pond zenuwweefsel tussen onze oren gedraagt zich als een doorgewinterde aristoteliaan', schrijft Douwe Draaisma in zijn bijdrage aan Bloed vlees en botten. Volgens Aristoteles zien wij, redelijke dieren, nooit alleen maar losse onderdelen. We nemen een onderdeel altijd waar in een samenhangend geheel. Maar oog voor het geheel gaat bij Aristoteles gelukkig niet ten koste van de afzonderlijke delen. In zijn alles omvattende onderzoek naar de oorzaken in de natuur komen alle onde...

Nietzsches traktaat is een enthousiast betoog over het nut of het nadeel van te veel of te weinig geschiedenis, van te veel of te weinig historisch besef. Voor onze omgang met de geschiedenis maakt en beschrijft hij de drie, sedertdien gekende onderscheidingen: de kritische omgang met ons verleden ('alles moet anders'), de verering van het verleden (van helden en monumentenzorg), en de antiquarische vergaarzucht ('alles wat oud is, is het waard om te bewaren'). Het traktaat van Nietzsche (184...

Ons land telt een aantal natuurhistorische musea. Eén grote, een krap dozijn kleinere en een hele rits kleintjes. Allemaal verzamelen ze objecten uit de levende, de verloren en de dode natuur, zaden en zoogdieren, opgeprikte insecten en opgezette vogels, gedroogde planten, schelpen, monsters en vreemde beesten op sap. Gezamenlijk beheren ze een onvervangbare schat, de weerslag van wat 'biodiversiteit' in haar meest oorspronkelijke vorm kan zijn. Zonder fossielen is biodiversiteit een uit de ...

Lucius Annaeus Seneca speelt een centrale rol in de Romeinse literatuur en politiek. Als auteur van veel gelezen en vertaalde filosofische brieven en psychologische traktaten is hij een vermaard pleitbezorger van stoicijnse deugden als gelijkmoedigheid, mildheid en gemoedsrust. Tot in de huidige eeuw staat hij te boek als de filosoof van de redelijkheid, op wie emoties geen enkel vat hebben. Maar de tragedies van Seneca verbeelden juist het tegengestelde: ze spiegelen de politieke werkelijkhe...

‘Wie niet in staat is deel te nemen in een gemeenschap, of daaraan geen behoefte heeft omdat hij zichzelf genoeg is, maakt geen deel uit van een polis, en is dus ofwel een beest of een god.’ De opmerking van Aristoteles (384-322 vC) is zijn politieke filosofie in een notendop. De mens is in zijn ogen niet alleen een verstandig, maar ook een politiek dier. Dat deze door hem ontdekte soort nog altijd springlevend is bewijst Het politieke dier. Zeven hedendaagse essayisten nemen Aristoteles’ ...

Gorgias (480-380 vC) is een van de grondleggers van de retorica. Hij was een rondtrekkend retoricus en filosoof, beroemd en berucht om zijn ingenieuze redeneringen en zijn elliptische en poëtische stijl. De macht van het woord is volgens Gorgias niet enkel toe te schrijven aan rationele argumentatie: ook het bespelen van gevoelens is van het grootste belang. Beheersing van verstand en gevoel is daarom de voorwaarde voor een effectieve retorische techniek.

Plato maakte hem tot prototype van d...