Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Chris Tazelaar

Petrarca (1304-1374) heeft zijn boek 'De remediis utriusque fortune', nu verschijnend met de titel 'De twee gezichten van Vrouwe Fortuna', gewijd aan de vraag hoe de mens moet omgaan met voor- en tegenspoed. Hij voert Vrouwe Fortuna op, een denkbeeldige gestalte die de ene keer het gezicht laat zien van een ongeïnteresseerde rechter, die willekeurig voor- of tegenspoed toedeelt, en de andere keer het gezicht toont van een b...

Vertaling: Hans van Munster†

Geheel herzien door Pieter van Reenen

Eindredactie en verklarende noten: Udo Doedens, Pieter van Reenen en Pieter Vos

Nawoord: Pieter Vos

In het voor Europa gedenkwaardige jaar 1848 verschijnt niet alleen Het communistisch manifest van Karl Marx maar ook 'Christelijke toespraken' van Søren Kierkegaard. Geïnspireerd door gebeurtenissen in Parijs klinkt in dat jaar in heel Europa de roep om hervormingen, zoals persvrijheid, een nationale grondwet en parlementaire de...

In zijn hoofdwerk 'Of – Of' reflecteert Kierkegaard via uiteenlopende pseudoniemen op zijn verbroken verloving met Regine Olsen. Tegelijkertijd gaat hij in gesprek met de grote literaire en filosofische stromingen van zijn tijd. Zijn eerste pseudonieme werk veroorzaakte veel commotie en was meteen een daverend succes. Het boek wordt nu al bijna twee eeuwen in vele talen en vanuit een diversiteit aan interesses gelezen. De veelstemmigheid van het werk, de literaire en filosofische kwalitei...

John Locke (1632-1704), een van de belangrijkste filosofen uit de zeventiende eeuw, is vermoedelijk het meest bekend geworden door zijn omvangrijke epistemologische 'An Essay concerning Human Understanding'. Maar Locke bestreek alle terreinen van de filosofie en de theologie en tolerantie was een van de morele problemen die hem na aan het hart lagen. Locke zelf verliet Engeland uit afkeer en beduchtheid voor de dwingende vorm van katholicisme die zich in het Engelse koningshuis nestelde en dr...

Thomas van Aquino (1224/5-1274) staat bekend als een van de belangrijkste theologen uit de christelijke traditie. Daarnaast is hij ook een groot en origineel filosoof. Hij leefde in de Middeleeuwen, in een tijd waarin, via de Arabische filosofen, de filosofie van Aristoteles geïntroduceerd werd aan de universiteiten in de westerse wereld.

Het geschrift 'Over het zijnde en het wezen' bevat een boeiende filosofische analyse van de grondstructuur van de werkelijkheid in haar diverse geledingen....

Vertaald door Piet Gerbrandy

Ingeleid en toegelicht door Piet Gerbrandy en Guusje van der Meij

De eerste helft van de twaalfde eeuw was een periode van ongebreidelde creativiteit. In Tours aan de Loire schreef Bernard Silvestris een verbluffend werk, waarin vrolijke poëzie en filosofische dialogen gecombineerd zijn om een wonderlijk verhaal te vertellen over het ontstaan van het universum en de constructie van de mens, een schepsel dat even breekbaar als inventief is. Bernard baseerde zich o...

Elke fatsoenlijke samenleving respecteert algemene mensenrechten, zoals onder andere vastgelegd in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens. Maar waar ligt de bakermat van het idee dat de mens grondrechten heeft en waar werden ze voor het eerst nader gespecificeerd?

In de christelijke wereld werd eeuw na eeuw geleerd dat ze te vinden zijn in de Bijbel, met Jezus als woordvoerder. In meer seculiere kring worden vooral de verlichtingsdenkers als voornaamste inspiratiebron gezien, me...

Jan Amos Comenius, grondlegger van de pedagogiek, heeft ook naam gemaakt als theoloog, filosoof en diplomaat. In alles wat hij deed, streefde hij onvermoeibaar naar het verbeteren van de menselijkheid van de mensheid.

Comenius, in 1592 in Tsjechië geboren, leefde ten gevolge van onderdrukking en oorlogsgeweld als een opgejaagde vluchteling in verschillende landen in Europa. In de laatste veertien jaar van zijn leven, tot zijn dood in 1670, woonde hij in Amsterdam. Hij schreef er boeken en ma...

Jan Amos Comenius (1592-1670) staat bekend als grondlegger van de didactiek en de pedagogiek. Zijn 'Allesomvattende onderwijsleer' heeft daaraan sterk bijgedragen en is een echte 'klassieker'. Met de titel wil Comenius zeggen dat zijn onderwijsleer veelzijdig en volledig is, toegankelijk voor mensen van alle leeftijden en uit alle lagen van de bevolking om zich te ontwikkelen tot evenwichtige personen. De onderwijssituatie die hij beschrijft is achterhaald, maar de onderwerpen die hij bespree...

In dit tweede deel van de trilogie 'Wat ons verplicht' staat de vraag naar menselijke kennis centraal. Wanneer kunnen we spreken van kennis? Wat kunnen we kennen? Hoe autonoom is ons denken? Hoe zeker zijn de inzichten die de wetenschappen ons aanreiken? Waaraan zijn wij voor ons weten verplicht?

Karl Verstrynge plaatst zich voor die vragen in de traditie van het existentiële denken. Existentiële filosofen hebben als geen ander vraagtekens geplaatst bij de macht en onmacht van de wetenschap...