Eerder in de geschiedenis van het bewustzijn op aarde maakten de hominiden een belangrijke evolutionaire sprong voorwaarts door de gebruikmaking van abstracte taalsymbolen. Gelijktijdig met de verbeterde communicatie tussen soortgenoten ontwikkelde zich het reflexieve denken van het menselijk individu. Tegenwoordig leven we in een tijd waarin een steeds krachtiger wordend wereldwijd reikend communicatienetwerk de aarde omhult. Er ontstaat een nieuw wereldbeeld en een nieuw universeel bewustzi...

De subtitel van dit boek: ‘Waden door een moeras van filosofisch onbehagen’, voorspelt niet veel goeds voor wie stevige grond zoekt voor zekerheden. Maar wie iets beweren wil heeft niets aan willekeur die door elke andere opvatting vervangen kan worden. Zo’n mening is contingent en misschien alleen van waarde voor wie die mening verkondigt, maar voor stelligheid is er waarheid nodig. Contingentie onderscheiden we van toeval en kunnen we opsplitsen in drie vormen: 1. Contingentie als ons...

Had Nietzsche gelijk toen hij schreef dat alles door het oog van waarden gaat? Wat bedoelde hij met alles? Betekent het dat alle mentale kwaliteiten onderworpen zijn aan waarden? Dat zou inhouden dat de wil, de rede, de rationaliteit, de logica, het geloof, emoties, de taal en het bewustzijn geen onafhankelijke kwaliteiten zijn waar de waarden zich aan aanpassen, maar dat het eerder andersom is. In dit essay doen we een poging de positie van waarden in het cognitieve systeem te bepalen. Is he...

In dit essay duiken we met Peter Godfrey Smith, hoogleraar wetenschapsfilosofie, naar de zeebodem om te ontdekken of er bewustzijn te vinden is bij zeedieren. Zijn boek: Metazoa, gaf daar aanleiding toe. Met de subtitel: ‘Het dierenrijk en de evolutie van het bewustzijn.’ Waar en wanneer heeft het bewustzijn zich ontwikkeld in de evolutie? Zien we sporen van bewustzijn bij de waarneming van ervaring en beleving van dieren, zoals bij de octopus? Het betoog spitst zich toe op wat subjectivi...

Sommige dieren beschikken over opmerkelijke intelligentie, maar hebben mensapen, dolfijnen, olifanten en zelfs ezels ook bewustzijn? Aan de hand van het boek van Frans de Waal: Zijn we slim genoeg om te weten hoe slim dieren zijn? onderzoeken we in dit essay de evolutionaire ontwikkeling van cognitie. Hoewel het cognitieve vermogen bij de talrijke diersoorten in verschillende vermogens is geëvolueerd, zien we, dat de basis om tot identificaties te komen bestaat uit betekenis en zintuiglijke ...

Mensen beschouwen zichzelf als superieur. We plaatsen onszelf op een voetstuk, verheven boven de rest van de levende wereld. Daardoor nemen we het vaak niet zo nauw met dierenwelzijn en het milieu. Nochtans wordt ons gedrag sterk verklaard door onze evolutie en hebben we dezelfde achtergrond als alle andere dieren. Een beter begrip daarvan kan ons nederiger maken, schrijft Mark Nelissen.

In Voetstuk vertelt hij in zijn gekende stijl hoe veel alledaagse dingen in oorsprong heel oud zijn. Maak ...

Drie grote figuren uit de hedendaagse tijd, die hun verschillende visie hebben gegeven over de evolutie van het mensdom, komen in het voorliggende boek ter sprake. Teilhard de Chardin kan worden geschetst als een vermaard natuuronderzoeker en tevens als een diep religieus man, die tussen zijn geloof en de wetenschap een brug wist te slaan. Jung is verre maart als psycholoog en schepper van de grondslagen voor een modern mensbeeld. Sartre kent men als moderne wijsgeer met literaire en psycholo...

‘Topinleiding in de evolutie.’ NRC over Het verhaal van onze voorouder

Eeuwenlang hebben we meer willen weten over onze voorouders, en een alomvattend en sluitend verhaal over de evolutie willen schrijven. Maar we hebben in het duister getast en gespeculeerd over de ontwikkeling van het leven op aarde. Maar wat als er een manier bestaat om dat beter te kunnen?

In Het DNA van het leven op aarde laat Richard Dawkins zien hoe met dna de evolutie nog beter begrepen en beschreven kan worden. In ...

Geloof is een cognitief fenomeen, een vorm van weten, dat in dit boek vanuit drie verschillende beginpunten wordt behandeld. Het eerste deel gaat over een biologisch, evolutionair begin, waardoor geloof als cognitief proces mogelijk werd. Het tweede deel heeft een ander begin en gaat over de beperking van het weten tot waarheid door rationaliteit en de verruiming van de subjectiviteit tot veronderstellingen en verbeelding zoals fantasie, die beide ophouden bij een zintuiglijke confrontatie. W...

‘Het bestaan’ begrijpen is een onmogelijke opgave. Maar je kunt er wel een model van maken: je kunt er een mening over hebben. ‘De evolutie’ is zo’n model. In het boek ‘Bestaan begrijpen’ begon de schrijver met het formuleren van wat basis-ideeën. Hij vervolgde met twee boeken: ‘Zelfhandhaving en ‘Menswaardige maatschappij’. Samen vormen ze een drie-eenheid, maar ze zijn heel goed afzonderlijk te lezen.

In dit boek (‘Zelfhandhaving’) wordt dieper ingegaan op het proce...