Dat universiteiten geen ivoren torens zijn, maar maatschappelijke instellingen die met duizend draden zijn verbonden met de samenleving laat Pieter Caljé zien aan de hand van de sociale en culturele geschiedenis van de studenten van één universiteit - die van Groningen. Daarbij worden sociale, politieke en geografische lange-termijnprocessen verbonden met zo goed mogelijk gereconstrueerde levens van vijf cohorten studenten uit de negentiende eeuw en een cultuurgeschiedenis van het Groninge...

De huishoudschool is een begrip in de geschiedenis van het Nederlandse onderwijs. Jarenlang hebben meisjes en jonge vrouwen er een opleiding gevolgd. In de volksmond werden deze scholen al gauw de 'spinazieacademie' genoemd. In werkelijkheid boden zij een veelzijdige studie huishoudkunde waaraan hoge eisen werden gesteld. Het huishouden werd beschouwd als een vak en de functie van huisvrouw als een beroep. Daarom besteedden de huishoudscholen veel aandacht aan de nieuwste inzichten op het geb...

Van alle vormen van etnisch en raciaal vooroordeel heeft het antisemitisme verreweg de langste geschiedenis. Al in de Oudheid gaven de eerste christenen de Joden de schuld van Jezus' kruisiging. In de Middeleeuwen kwamen daar nieuwe beschuldigingen bij zoals woeker, hostieschending, vergiftiging van bronnen en deelname aan samenzweringen tegen het christendom. Later ging men de Joden zien als een vijandig ras dat een bedreiging vormde voor de raszuiverheid van de Europeanen. In het middeleeuw...

In het Nationaal Historisch Museum zal de Nederlandse geschiedenis gerangschikt worden in vijf 'werelden': Ik en Wij, Land en Water, Rijk en Arm, Oorlog en Vrede, Lichaam en Geest. De redactie van De negentiende eeuw heeft verschillende historici gevraagd een essay te schrijven over de wijze waarop deze werelden wat betreft de negentiende eeuw het beste gepresenteerd kunnen worden. Per thema hebben Eveline Koolhaas-Grosfeld en Lieske Tibbe een aantal afbeeldingen gekozen om te laten zien hoe ...

Traditionele beelden van de priester als 'man Gods' hebben de afgelopen decennia ann geldigheid ingeboet. Achter die constatering gaat een complex historisch debat schuil dat ook kerkpolitiek nog steeds doorwerkt. Dat debat kan veel winnen bij het recente perspectief van de cultuurhistorisch gerichte religiegeschiedenis. De bijdragen in deze bundel vermijden oude stereotiepen en stereotyperingen. Hier gaat het dan ook niet langer om priesters als verlengstuk van de hiërarchie, maar wordt dez...

Een mozaïek van stemmen handelt over een topper uit het Nederlandse culturele erfgoed: Vondels Gysbreght van Aemstel, in 1637 geschreven voor de opening van de eerste officiële Nederlandse schouwburg en daarna eeuwenlang op de planken gebleven. De Italiaanse classicus en neerlandicus Marco Prandoni belicht de interpretatiegeschiedenis van deze klassieker op kritische wijze. In een intertekstuele benadering voert hij de lezer naar de verschillende werken en genres die in Gysbreght meeklinken...

In heel Europa werden drama en theater in de tweede helft van de achttiende eeuw gedragen door een hartstochtelijk verlangen naar natuurlijkheid. Drama en theater moesten natuurlijk zijn of niet zijn, zo valt te lezen in de theater-esthetische geschriften van Diderot tot Mercier, van Lessing tot Goethe. Na de succesvolle opvoering in de Muntschouwburg van Diderots burgerlijke drama Le père de famille in 1761 brandde ook in Brussel de discussie in volle hevigheid los. Maar wat behelsde het ve...

Bij het thema 'religie en wetenschap' denken veel mensen aan een geschiedenis van conflicten. Toch is bij nadere beschouwing de verhouding tussen geloof en wetenschap in het verleden niet zo gemakkelijk op