Hoe kwam het dat de Republiek in de zeventiende eeuw kon uitgroeien tot een wereldmacht? Welke rol speelde Nederland in de eeuwen daarna op het internationale toneel? Wat was kenmerkend voor de Nederlandse economie sinds de zestiende eeuw? Hoe ontwikkelden zich de politieke verhoudingen in het binnenland? Welke rol speelde de ‘verzuiling’ en hoe zijn de opkomst van het populisme en de huidige partijpolitieke versplintering te verklaren?

In zijn antwoord op deze en andere vragen geeft Fris...

Sinds de Toeslagenaffaire regent het rapporten en commentaren over het probleem van de ontoegankelijke overheid: burgers verdwalen in een woud van uitvoeringsorganisaties. Ze worden geacht zelfredzaam te zijn, maar hun (digitale) geletterdheid is ontoereikend. De overheid heeft haar ‘loketfunctie’ verzaakt en moet haar dienstverlening laagdrempeliger maken. Zij moet zorgen dat iedereen weer mee kan doen.

In de Bataafse Republiek, zoals Nederland na de revolutie van 1795 ging heten, beston...

Het begrip 'nationalisme' is terug van weggeweest, ook binnen Europa. Ondanks de toenemende globalisering is het nationalistische denken de afgelopen jaren alleen maar sterker geworden. Maar deze liefde voor het vaderland heeft sinds de 20e eeuw wel een ander gezicht gekregen. Joep Leerssen geeft een historisch overzicht van de opkomst en ontwikkeling van het nationale denken in een culturele en ideeënvormende context. Hij laat zien hoe dit denken na 1800 een allesbeheersende, politieke ideo...

Geografie, geschiedenis, geloofsleer, cultuur, economie, politiek.

De publieke en wetenschappelijke belangstelling voor de islam is de laatste jaren stormachtig toegenomen. Verwonderlijk is dat niet. Het gaat om een zesde van de wereldbevolking, en om een godsdienst en cultuur met een steeds groter politiek gewicht. De islam is niet meer ver van ons bed: via de media en migranten krijgt men er in het Westen elke dag mee te maken.

De islam is dus dichtbij maar is ons ook vreemd. De godsdienst ...

Door de coronacrisis is eens te meer de ingewikkelde relatie tussen politiek en wetenschap blootgelegd. Het kabinet bestrijdt de pandemie op basis van adviezen van wetenschappelijke experts, die verondersteld worden neutraal én onafhankelijk te zijn. De beleidskeuzes die daaruit volgen worden steeds meer onderwerp van (politieke) discussie, waardoor ook de adviseurs zelf onderdeel van het politieke debat worden. Dit jaarboek belicht deze interactie tussen politiek en wetenschap vanuit divers...

Rusland is een land zonder natuurlijke grenzen, zonder eenduidige etnische achtergrond, zonder een echte centrale identiteit. En toch is het een van de machtigste landen op aarde, een hoofdrolspeler op het wereldtoneel met een rijke geschiedenis van oorlog en vrede, dichters en revolutionairen.

Mark Galeotti, een van de meest bevlogen Ruslandexperts, weet de geschiedenis van misschien wel ’s werelds meest onbegrepen land inzichtelijk te maken. Hij neemt ons mee naar de vorming van een natie...

Suriname werd in 1975 onafhankelijk. Nog geen vijf jaar later pleegden militairen een staatsgreep. Daarna bepaalden de Decembermoorden, drugshandel, een binnenlandse oorlog en economische teloorgang het beeld van het voormalige Nederlandse rijksdeel. Wat een modeldekolonisatie had moeten worden, was jammerlijk mislukt. In 2010 werd Desi Bouterse, veroordeeld wegens drugsdelicten en hoofdverdachte in het Decembermoordenproces, de democratisch gekozen president van Suriname. De fascinatie van b...

Onze relatie met de natuur om ons heen is, op zijn zachtst gezegd, ingewikkeld. Mensen gingen niet plots een bedreiging vormen voor het leven op aarde nadat ze er eeuwenlang mee in harmonie hadden geleefd. Verschillende ideeën over de omgang met de natuurlijke omgeving - sommige duurzaam, andere ronduit desastreus - hebben altijd naast elkaar bestaan. En mensen waren zich vaak al verrassend vroeg bewust van de potentieel nefaste impact van hun handelen op de natuur. Maar evengoed werden die ...

De beeldvorming over de ‘Nieuwe Wereld’ was de voorbije decennia aan fundamentele veranderingen onderhevig. Het perspectief bleef echter vaak westers. Det vijfde volume in de reeks Historisch denken volgt zowel de voetstappen van de veroveraars als van de overwonnenen. Van ontdekking tot ontwrichting analyseert chronologisch de gebeurtenissen in Amerika na 1492. De ‘ontdekking’ van Amerika door Columbus resulteerde in een ontmoeting met de oorspronkelijke bewoners van het continent, w...

Wat natuur voor boeren betekende en hoe dat vanaf de 19e eeuw veranderde

De boeren en natuur staan volop in de aandacht. Het felle debat over de toekomstige koers van de landbouw

vraagt om meerstemmigheid en nuance.

Eeuwenlang werkten boeren in de Noord-Brabantse Peel op dezelfde manier. Ze leefden met de natuur en bebouwden hun land met de middelen die ze hadden. In de negentiende eeuw kregen ze te maken met diverse veranderingen: industriële revolutie, landbouwcrises, kennisvermeerdering e...