Al vanaf de tijd dat gevist werd op haring en walvis trokken Nederlanders en

Vlamingen met behulp van goede zeekaarten steeds verder de wereldzeeën op.

Op hun reizen kwamen de zeevaarders in aanraking met grote en gevaarlijke

land- en zeedieren zoals haaien, orka’s, walrussen, zeekoeien, narwallen, ijsberen,

maar ook leeuwen, tijgers, olifanten, neushoorns, nijlpaarden, giraffen en

komodovaranen. Al deze exoten vonden hun weg naar de Lage Landen. Daar

werden ze geshowd in menagerieën, cir...

Nederland was in de jaren dertig kort een land van hoop voor Duitse Joden die op de vlucht gingen voor het nationaalsocialisme. Maar teleurgestelde verwachtingen en hernieuwde vervolging bepaalden hier hun nieuwe bestaan. Het antisemitische beleid van het Derde Rijk maakte dat honderdduizenden Joden in de jaren dertig van de vorige eeuw Duitsland ontvluchtten. Velen van hen vonden tijdelijk onderdak in het naburige Nederland. Een nieuw leven opbouwen was moeilijk en degenen die niet verder tr...

De latere zestiende eeuw is een tijd van oproer en oorlog, waarin ook de Staats-Spaanse Linies ontstaan. Dit complex van forten, schansen, linies en vestingstadjes telt zo’n 450 objecten in een gebied van 80 bij 40 kilometer aan weerszijden van de landsgrens tussen Knokke en Antwerpen. Scheppers zijn de Spaanse, de ‘Staatse’ en de Franse militaire apparaten gedurende de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) tot de Spaanse Successieoorlog (1701-1714) – latere aanpassingen niet meegerekend. ...

Opwaarts – dat was het streven van Hein van Rooijen. Hij bouwde zijn wagenmakerij uit tot wielenfabriek. Geïnspireerd door Alphons Ariëns wilde hij katholieke werklozen in Montfoort ‘verheffen’. Deze familiegeschiedenis toont de rol van de middenstand in de katholieke emancipatie. Ondernemen en het verbreiden van het geloof gingen hand in hand. De lat werd hoog gelegd: ‘Willen is kunnen.’ Sommige katholieken gingen hun eigen weg. Heins oudste zoon en beoogde opvolger Rinus werd po...

Het koloniale verleden van de Universiteit Utrecht kent verschillende

aspecten. Henk van Rinsum beschrijft de ontwikkeling van

(wetenschappelijke) kennis die handelt over de kolonie, kennis die

ontwikkeld is in de kolonie, kennis die bestemd is voor de kolonie en kennis

die eigendom is van de kolonie. Rode draad is het idee van Westerse

superioriteit op het terrein van kennisverwerving en kennisoverdracht,

gebaseerd op de fundamentele tegenstelling tussen ‘ontwikkeld’

(dus modern) en ‘(...

Verbanning was een vertrouwde strafmaatregel in het voormalig

Nederlands-Indië. Een onbekend aantal bewoners verdween van Java

naar de buitengewesten, met name naar de Molukken, of als het Europeanen betrof, terug naar Nederland. Historica Margreet van Till

biedt op intieme wijze inzage in de levens van mensen die in de 19de

eeuw gedwongen werden alles achter te laten: een dominee die

weigerde een islamitisch feest bij te wonen, een Javaanse officier van

justitie die zelf in het gevang kwam,...

Sirenes loeien in de West-Oekraïense stad Lviv. Zes gele bussen vol huilende mensen kruipen door de stad. Iedereen is stil. Mensen, jong en oud, zakken op hun knieën langs de straten, hun handen op het hart, tranen lopen over hun wangen. Wat is hier in godsnaam aan de hand?

Phaedra Werkhoven gaat op zoek naar antwoorden. De bussen blijken op weg naar het Marsveld, een van de grootste militaire begraafplaatsen van Oekraïne. Hier liggen de ‘helden’ begraven, de Oekraïense soldaten die s...

Vier eeuwen lang zijn mensen uit Nederland per boot of per vliegtuig naar

Amerika gegaan, om het land te verkennen, te handelen, te koloniseren, zich te

vestigen, zaken te doen, een nieuwe toekomst te vinden of gewoon om als

toerist het land te bezoeken. En vier eeuwen lang komen er Amerikanen, met

uiteenlopende achtergronden, van inheemse, Afrikaanse of Europese afkomst,

naar Nederland. Dit zijn hun verhalen.

De verhalen gaan over ontmoetingen met elkaar, met een andere cultuur, met

het onbe...

De Indische schrijfster Dé-Lilah (pseudoniem van Lucy van Renesse) publiceerde

in 1899 een boek over haar reis over Java. Ze schreef echter ook een verslag van

een reis in 1897 langs de westkust van het tegenwoordige Maleisië. Dit verhaal

van een Indo-Europese vrouw die alleen door een onherbergzaam gebied reist,

wordt nu voor het eerst openbaar gemaakt. Het is fascinerend en uniek vanwege

Dé-Lilah’s hybride en kritische perspectief op het Nederlandse en Engelse

kolonialisme. Maar het is...