In 2024 is het 150 jaar geleden dat de Tweede Kamer het ‘kinderwetje’ aannam, de eerste sociale wet van Nederland. Het bezorgde indiener Samuel van Houten (1837-1930) een plek in de geschiedenisboeken. Maar Van Houten was meer dan zijn kinderwet.

Als jong Kamerlid in Groningen maakte hij naam als de grote vernieuwer van het liberalisme. Hij gold als ‘politiek moordenaar’ van staatsman Thorbecke. Twintig jaar lang was hij de belangrijkste voorvechter van kiesrechtuitbreiding en rechtvaa...

Melancholie in de Gouden Eeuwbevat een verbluffende verzameling portretten van zeventiende-eeuwse Hollanders die overspannen lijken te raken, of depressief, of psychotisch - gemoedstoestanden die destijds werden geschaard onder de overkoepelende term melancholie.

Het gaat Kooijmans er niet om de beschreven symptomen te duiden met de huidige ideeën over psychische aandoeningen. Het gaat ook niet zozeer om de diagnose of de behandeling, maar vooral om de beleving van de direct betrokkenen: naa...

Na de Brexit en met oorlog aan de oostgrens richt het oog zich opnieuw op de Frans-Duitse as. Kan deze tandem nog richting geven aan de toekomst van Europa en is de kloof uit het verleden definitief overbrugd? Al is de ‘erfvijandschap’ sinds de laatste wereldoorlog verdampt, de geschiedenis leert dat nationale vooroordelen en clichés diepgeworteld zijn.

Een jager in het woud voert de lezer aan de hand van muziek, beeldende kunst, film en literatuur door een pijnlijke geschiedenis van vier...

Meer dan een halve eeuw was Herman Tjeenk Willink direct betrokken bij ontwikkelingen in en rond de overheid: als publieke ambtsdrager, als maatschappelijk bestuurder, als kritische beschouwer. Hij werd niet moe erop te wijzen dat de overheid in haar beleid én functioneren moet voldoen aan de eisen van democratie en recht. Die bieden burgers zekerheid: de zekerheid dat ieder zijn zegje kan doen en wordt gehoord, de zekerheid dat ieder gelijk is voor de wet en rechtsbescherming geniet, de zek...

‘De laatste jaren heb ik mijn onderzoek gewijd aan het idee dat zwarte gaten hun lange leven eindigen door in witte gaten te veranderen. Of dat idee juist is weet ik niet. Bij dat onderzoek komen onder meer kwantumeigenschappen van tijd en ruimte aan de orde. Ook het naast elkaar bestaan van verschillende perspectieven en de reden waarom verleden en toekomst van elkaar verschillen komen aan bod. Het onderzoek van dit idee is een avontuur dat nog in volle gang is. Ik leg het u voor in de vor...

De eerste vrouwelijke minister op het ‘moederdepartement’ van Binnenlandse Zaken is bijna drie decennia na haar dood allerminst vergeten. Haar uitspraak ‘Een beetje integer kan niet’ wordt nog regelmatig geciteerd, twee prijzen dragen haar naam en er is een leerstoel naar Ien Dales vernoemd. De nuchtere, kordate sociaaldemocraat boezemde ontzag in en bekritiseerde regelmatig wat ze beschouwde als ‘volkomen flauwekul’ en ‘echte klets’ in de politiek en de parlementaire journali...

Maxim Februari over de grote vragen die op ons afkomen

Onder invloed van de klimaatverandering en intelligente technologieën verandert de democratische rechtsstaat. Natuur en technologie sturen het beleid en nemen beslissingen voor ons. Het is de vraag of we zelf ons gedrag nog kunnen blijven normeren. Te veel kennis over de toekomst dreigt bij deskundigen en aan universiteiten te blijven hangen. Het is tijd die kennis daar op te halen en een publiek gesprek te voeren over de veranderingen di...

Angst en schoonheid is een bevlogen essay over het leven en werk van Louis Couperus, volgens Bas Heijne de grootste romancier die Nederland ooit gekend heeft. Heijne haalt Couperus naar deze tijd en laat zien dat de levensvragen die hij zich stelde nog altijd ónze vragen zijn: ‘Hoe kan een mens zichzelf overeind houden in een wereld waarin alles vergankelijk is, waarin de mens die zich ontworstelt aan de benepenheid van zijn eigen kleine wereld niet automatisch een rijker, zinniger leven w...

Een uitdaging voor de geest.

Een wiskundig raadsel is zowel een genot als een marteling. Het geeft je de gelegenheid om te breinbruisen en te hersenhozen – voor een minuut, een uur of een week. Tegelijkertijd is de frustratie groot als je de oplossing niet vindt.

Een goed raadsel laat je niet meer los. In De kabouterformule presenteert Alex van den Brandhof in twintig hoofdstukken problemen over kabouters die de kleur van hun muts moeten raden – zich houdend aan strikte spelregels. Meestal...

Haar hele lezende leven al is Connie Palmen gebiologeerd door vrouwelijk kunstenaarschap. In Voornamelijk vrouwen beschrijft ze hen: vrouwen als Marilyn Monroe, Marguerite Duras, Patricia Highsmith en Jane Bowles, die ieder op hun eigen wijze de grenzen van de heersende moraal en hun sekse overschreden. Sylvia Plath, die zich bezoedeld voelde omdat ze te veel onechtheid in haar leven had toegelaten. Vivian Gornick, die met Connie Palmen, haar lezer, onbewust deed wat ze met haar moeder deed: ...