Gedurende de hele zestiende eeuw was de spanning op religieus gebied te snijden. Overal maakten 'hervormers' zich los van de (rooms-katholieke) moederkerk en braken opstandjes uit. Aan Amersfoort lijken deze woelingen voorbij te zijn gegaan, als we tenminste mogen afgaan op het dagboek dat een van de burgemeesters gedurende zijn ambtsperiode (25 januari 1555 tot 1 februari 1556) bijhield. Slechts één keer heeft Cornelis Volckenszoon het over 'verboden en verdachte boeken, zoals een psalmboe...

Inhoud: PIET VISSER, Ter introductie Artikelen: LAAS TERPSTRA, Een 'nieuw' geschrift. Een onderzoek naar Melchior Hoffmans commentaar op Daniël 12 MIRJAM VAN VEEN, 'Ontallijcke brieven van eenderley materie'. De propaganda van David Joris MARY S. SPRUNGER, Iemand burgemeester maken. Doopsgezinden en 75 regentengeslachten in de Gouden Eeuw te Amsterdam RINA KNOEFF, 'Het kunstige, toch verderfelyke gestel'. Een cultuurhistorische interpretatie van de anatomische atlas van Govert Bidloo ...

Horst Gerson (1907-1978) bracht bij zijn aantreden in 1965 als hoogleraar kunst- en cultuurgeschiedenis in Groningen in tenminste twee opzichten een ommekeer teweeg. Door zijn komst verschoof de belangstelling van cultuurgeschiedenis naar de bijzondere vorm van de kunstgeschiedenis die het kennerschap is. Gerson was een voortreffelijk kenner. Met Gerson als hoogleraar acteerde de Groningse kunstgeschiedenis nu ook plotseling op een internationaal podium. De overgang naar Groningen had voor Ge...

Thunnis van Oort beschrijft de opkomst van het bioscoopbedrijf in het katholieke Zuiden tegen de achtergrond van modernisering en verzuiling. Hij onderzoekt de dynamiek van aanpassing en verzet bij de totstandkoming van deze nieuwe culturele infrastructuur. Daarbij wordt vooral gekeken naar de manier waarop de ondernemers in deze nieuwe bedrijfstak hun bioscopen positioneerden en naar de strategieën die zij inzetten om het kosmopolitische filmvermaak in te bedden in de lokale omgeving. Katho...

Het Noord-Hollands Archief (NHA) in Haarlem beheert kerncollecties van de Nederlandse wetenschapsgeschiedenis zoals de archieven van de Hollandse Maatschappij van Wetenschappen, de KNAW en de archieven van Nobelprijswinnaars Lorentz, Van der Waals, Zeeman en Zernike. Hebben deze archieven al internationale allure, parels in de collecties zijn belangrijke delen van de nalatenschap van de Wiener Kreis, de belangrijkste wetenschapsfilosofische school van de twintigste eeuw. Deze bundel, de eerst...

De Hanze heeft een magische klank, een klank van samenwerking, wederzijds vertrouwen, van individuele steden die zich ontplooiden en een internationaal handelsnetwerk dat in het middeleeuwse Europa zijn weerga niet kende. Kortom een klank om je mee te vereenzelvigen. En dat gebeurde op grote schaal. De Hanze was een netwerk van ongeveer tweehonderd steden in het noorden van het Duitse Rijk waar Nederland tot 1648 formeel ook toe behoorde. Er zijn dan ook de nodige Nederlandse Hanzesteden. Ni...

Frederike van Uildriks, tijdgenote van Aletta Jacobs, ontwikkelde zich van een welopgevoede dochter uit de Groningse elite tot een vrijgevochten natuuronderzoeker en publicist van vele boeken, columns, recensies en opiniërende artikelen. Na een onvervulde liefde voor de latere hoogleraar Jacques Oppenheim, neef van Aletta, ging zij een ‘vrij huwelijk’ aan met de Friese multatuliaan, socialist en natuurkundeleraar dr. Vitus Bruinsma. In haar nieuwe leven in Gorredijk en later Lochem stonden...

De brieven en Gedenkschriften van Aeneas Silvius Piccolomini behoren tot de welsprekendste voorbeelden van de vroege, Latijnse renaissanceliteratuur. Mede dankzij zijn welsprekendheid belandde de humanist, als Pius II, op de pauselijke troon. Na de val van Constantinopel (1454) ontwikkelde Enea zich tot de belangrijkste voorvechter van een kruistocht tegen de Turken, die het christelijke Europa bedreigden. Hiermee wilde hij ook de Europese cultuur verdedigen, voortgekomen uit de bronnen van d...

Bestaat er een anima naturaliter historica, een geboren historicus? De Groningse historica Bunna Ebels meent van wel: de anima naturaliter historica leidt haar persoonlijk bestaan via een denkend organiseren van het verleden, dat van zichzelf maar ook vooral dat van anderen. En zo kijkt Ebels terug op haar eigen leven met geschiedenis. Conform de regels van de academische geschiedschrijving hanteert zij de vier stappen die voor ieder geschiedverhaal gelden: het vinden van een onderwerp, het o...

De laatmiddeleeuwse stad onderscheidde zich door eigen politieke-, sociaal-culturele en economische structuren die een enorme variatie van levens- en organisatievormen toelieten. De stadsmuren bakenden een organiek geheel af dat door de gehele stedelijke gemeenschap werd gedragen, maar dus telkens anders werd ingevuld. Daardoor trekken steeds weer nieuwe aspecten van de laatmiddeleeuwse stad de aandacht van historici. De bundel Stedelijk verleden in veelvoud is een product van deze fascinatie...