Op zondag 8 april 1945 wordt in het ‘Capitol’ in Halberstadt bij de matineevoorstelling de beroemde speelfilm Thuiskomst getoond. Mevrouw Schrader start de voorstelling pünktlich om tien uur. Net na de patriottische reclame begint plotseling het doek te trillen en een ogenblik later wordt ze door de luchtverplaatsing naar een hoek onder het balkon gekatapulteerd. Boven zich ziet ze de blauwe hemel met een geweldige rookpluim. Nu de grote luchtalarm-schep pakken, denkt ze, en de bioscoop ...

In tijden van politieke aardbevingen en oorlog waarin we naar oriëntatie zoeken, blijft er bitter weinig ruimte over voor nuance. Het complexe conflict, en de overweldigende hoeveelheid historische feiten, maken het bijkans onmogelijk een eenduidige morele houding te bepalen. Al snel worden redenaties zwart of wit, ook om de ja-maar-valkuil te omzeilen. Goed te begrijpen, vindt Chaja Polak, maar voor het slepende conflict tussen Israël en Gaza moet er naar andere oplossingen worden gezocht ...

Op maandag 30 januari 1933 neemt Joseph Roth de ochtendtrein naar Parijs. Thomas Mann houdt zich in München de volgende tien dagen nauwelijks bezig met politiek, maar werkt aan een lezing over Richard Wagner. Het gebeurt allemaal razendsnel. Februari is de maand waarin ook voor schrijvers in Duitsland alles verandert en beslist wordt. Uwe Wittstock schetst van dag tot dag in een collage van dagboekfragmenten, columns en mediaberichten hoe het rijke literaire leven van de Weimarrepubliek in e...

Eeuwenlang is de mens bezig geweest met het zoeken

naar en veroveren van nieuwe leefgebieden. De laatste

honderd jaar hebben we de stad als beste woonomgeving

verkozen – in 2070 zal zeventig procent van de

mensen in de stad wonen. Het is de plek waar we onze

overlevingskansen het hoogst inschatten, waar we een

goede levenskwaliteit verwachten. Maar daarmee hebben

we de natuur geëlimineerd uit ons denken.

In De levende stad daagt Stefano Mancuso ons uit

het stadse leven te heroverw...

Pas vijftig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog besloot Jacqueline van Maarsen naar buiten te treden met het persoonlijke verhaal over haar vriendschap met Anne Frank. Jacqueline, en Anne zaten bij elkaar op de middelbare school en werden dikke vriendinnen. Zoals het bakvissen betaamt deelden zij lief en leed, fietsten samen naar school en kwamen dagelijks bij elkaar over de vloer. Ze woonden vlak bij

elkaar, bij het Merwedeplein in Amsterdam. Toen dook de familie Frank onder.

Na de ...

Vroeg in de morgen van donderdag 24 februari wordt schrijfster Oksana Zaboezjko wakker gebeld. In een hotelkamer in Polen, waar ze is om haar nieuwe boek te presenteren, krijgt ze te horen dat Russische raketten haar woonplaats Kiev hebben geraakt. Direct weet ze dat ze in onvrijwillige ballingschap verkeert, dat naar huis gaan geen optie is.

Vanaf dat moment volgen nog vele telefoontjes – vaak van familie, maar nog vaker van westerse journalisten. Ze vragen haar goedbedoeld maar naïef naa...

Zonder de planten die ons met voedsel, energie en zuurstof verzorgen, zouden wij op aarde nog geen week overleven. Merkwaardig genoeg golden planten eeuwenlang als schepsels van een lagere orde, ietsje boven de levenloze wereld. Sinds kort heeft wetenschappelijk onderzoek bevestigd wat Darwin al vermoedde: dat planten ondanks hun (schijnbare) onbeweeglijkheid over verbazingwekkende vaardigheden beschikken, en zelfs over intelligentie.

Behalve de vijf zintuigen van de mens beschikken planten n...

John Bergers essay Waarom naar dieren kijken is dé mijlpaal en een van de meest geciteerde bronnen als het om onze verhouding met dieren gaat. Wie het essay leest, zal dat onmiddellijk begrijpen. Berger schetst op indrukwekkende manier onze verhouding met dieren door de eeuwen heen. Van de eerste grottekeningen waarin dieren werden afgebeeld tot de gekooide beesten in een dierentuin. Het illustreert een snel veranderende verhouding tussen mens en dier, van respect tot geweld en macht.

Wa...

Voor antinazi’s die dreigden door de Franse politie aan Duitsland uitgeleverd te worden, was de ‘F-route’ in 1940 een geheime vluchtweg door de onbegaanbare Pyreneeën naar Spanje. Lange tijd wist niemand wat ‘F’ betekende, totdat de Amerikaanse journalist Varian Fry, eveneens een vluchthelper, het geheim onthulde en Fittko’s moedige onderneming in zijn herinneringen (Varians oorlog, Cossee 2024) noemde.

Lisa Fittko beschrijft haar tochten, met voornamelijk Duitse vluchtelingen, u...

Al jaren becommentarieert David Grossman in internationale bladen (The Guardian, De Standaard, Frankfurter Allgemeine Zeitung, The New York Times en vele andere) ‘de situatie’ in Israël en Palestina. Maar wat kun je na de terreuraanval van 7 oktober en de gebeurtenissen die daarop volgden, anders dan je afschuw en vertwijfeling uiten?

David Grossman zou zichzelf niet zijn als hij na de eerste schok niet de noodzakelijke pijnlijke vragen zou stellen: Hoe heeft dit bloedbad op Israëlisch...