Zingeving in het Westen beschrijft drie zingevingspatronen - traditie, het strijdersethos en het christendom - die tot op de dag van vandaag bepalend zijn voor het westerse leven. Zonder traditionele zingeving zouden we letterlijk niets kunnen beginnen. Pas als we zijn ingewijd in een traditionele toewijdingswaardige wereld gaan we iets verwachten van het leven en onszelf. Peter Abspoel definieert en bekritiseert andere zingevingspatronen door na te gaan welke houding tegenover het traditione...

Schizofrenie is de meest pregnante vorm van waanzin. Waanzin spreekt tot de verbeelding en schrikt af. Maar wat is waanzin? De handboeken psychiatrie vatten hem op als een defect, een tekort. Ook de psychoanalyse ontsnapt niet helemaal aan een negatieve bepaling van waanzin. Paul Moyaert gooit het in Schizofrenie over een andere boeg. In het spoor van de Franse filosoof Gilles Deleuze verkent hij de waanzin vanuit zijn eigen kracht, vanuit zijn vermogen zich te organiseren binnen het kader va...

Martin Heideggers meesterwerk Zijn en tijd uit 1927 is en blijft een boek dat zowel leken als beroepsfilosofen prikkelt en intrigeert. Voor elke generatie lezers rijst echter ook opnieuw de vraag hoe greep te krijgen op dit bergmassief. De filosoof Paul Heeffer herleest in Ontologie en subjectiviteit Heideggers geschrift vanuit een specifieke vraagstelling. Centraal daarbij staat het subject, een begrip dat sinds de moderne tijd een belangrijke plaats inneemt in de continentale wijsbegeerte. ...

Het is dit jaar 25 jaar geleden dat de Franse filosoof Michel Foucault overleed. Zijn naam en faam dankte hij in de jaren zestig en zeventig onder de jongere generaties aan zijn kritiek op de menswetenschappen, zoals criminologie, pedagogie, psychologie en psychiatrie. Hij zag in deze vorm van kennis de macht aan het werk en trok de wetenschappelijkheid van deze disciplines openlijk in twijfel. Het was Rudi Visker die in zijn boek Michel Foucault en de menswetenschappen (1990) nauwgezet het t...

In De vraag naar de techniek onderwerpt Martin Heidegger de gangbare opvatting van techniek, die haar voor een louter instrument in de handen van de mens houdt, aan een kritisch onderzoek. Deze ondervraging resulteert in een meer oorspronkelijk begrip, dat een indrukwekkend licht werpt op de aard van de moderne techniek. Heidegger karakteriseert haar als een 'opvorderend ontbergen', dat van al wat ermee in aanraking komt, verlangt dat het terstond ter plekke ter beschikking staat.

In dit verb...

In zijn hoofdwerk Waarheid en methode verzet Hans-Georg Gadamer zich tegen de opvatting dat kennis en waarheid alleen bereikbaar zijn via streng wetenschappelijke methodes. In plaats daarvan verdedigt hij de praktijk van het interpreteren, die zowel in het dagelijks leven als in de wetenschap het onvermijdelijke uitgangspunt vormt van de zoektocht naar kennis en waarheid.

Sleutelbegrip bij Gadamer is Verstehen (verstaan): 'direct deelhebben aan het leven, zonder de theoretische bemiddeling do...

Karl Marx (1818-1883) sleutelde zijn hele leven aan een eigen filosofisch

project, maar liet geen coherent theoretisch systeem na - marxisme

in die zin is een uitvinding van latere generaties. In de jaren rond 1845

keerde Marx zich nadrukkelijk af van Hegel, door wiens filosofie hij

was gevormd. In dialoog en deels polemiserend met jonghegelianen als

Ludwig Feuerbach ging Marx op zoek naar de materiële, politiek-economische

voedingsbodem voor de hegeliaanse ideeën van staat, recht en

moraal...

De apostel Paulus staat sinds de eeuwwisseling in het middelpunt van de filosofische belangstelling. Denkers als Taubes, Badiou, Agamben en Žižek - en eerder al Heidegger - vinden in Paulus' brieven grondwoorden voor een nieuwe manier van denken over de wereld, de tijd en de geschiedenis, maar ook over de levenskunst, het recht en de politiek. Zij laten tevens zien hoe Paulus' brieven niet alleen aan de basis staan van ervaringen die kenmerkend zijn voor onze cultuur, zoals het nihilisme en...

In literaire genres krijgt de verbeelding alle ruimte, maar in wetenschappelijke teksten wordt het beeld met achterdocht benaderd. Van de drie talen die de mens beheerst - die van het beeld, het woord en het getal - gebruikt de wetenschapper doorgaans de laatste twee. En bij voorkeur wordt bestaande beeldvorming in onderzoek door cijfers, geijkte termen en symbolen verdrongen. Nadere beschouwing leert echter dat ook in het wetenschappelijke denken de verbeelding een structurerende rol speelt,...