Religie is ongeloof is een sleutelwerk in het baanbrekende oeuvre van de Zwitserse theoloog Karl Barth (1886–1968). De tekst is vooral bekend als de ‘religie-paragraaf ’ in de Prolegomena uit Barths Kirchliche Dogmatik, het in 1938 verschenen levenswerk van de man die ook wel de ‘kerkvader’ van de twintigste eeuw wordt genoemd. In die beroemde paragraaf brengt Barth een beslissend onderscheid aan tussen geloof en religie. Alle menselijke vormen van religie, op de eerste plaats de ch...

Het bekendste werk van Friedrich Schleiermacher ( 1768-1834 ) is Over de religie — Betogen voor de ontwikkelden onder haar verachters, voor het eerst verschenen in 1799. Schleiermacher stelt in dit werk de vraag naar het wezen en het eigene van religie, dat hij beschrijft als ‘noch denken noch handelen, maar schouwing en gevoel’. Het is een ervaring, een gegrepen en vervuld worden door het universum.

Vanuit dit wezen van religie spreekt Schleiermacher verfrissend, soms uitgesproken rad...

God en psyche

Verkenningen op het raakvlak van psychiatrie en religie

Het verband tussen psychiatrie en religie is lange tijd onbespreekbaar geweest. De redelijkheid van het geloof laat zien dat dit verandert. Het richt zich op ieder die geïnteresseerd is in de relatie tussen geloofsovertuiging en (gestoord) menselijk gedrag.

Volgens Freud was religiositeit een verschijnsel dat om behandeling vraagt. In de psychiatrie is de invloed van die opvatting groot geweest. Tot voor kort was religie tabo...

Calvinisme en politiek

Tussen verzet en berusting

Waar liggen de grenzen van religieus politiek engagement? Dit boek gaat over de politieke betekenis van het calvinisme en, op een groter vlak, de politieke vormen die religie kan aannemen. Ook in de 21e eeuw is deze kwestie nog zeer actueel.

Calvijn benadrukte dat de mens te zondig is om tegen de heerser in opstand te komen, maar dat de christen onder bepaalde omstandigheden het recht heeft om verzet te plegen. De geschiedenis van het politiek ...

De theologie is wereldwijd bruisender dan ooit. De afgelopen eeuw ontstonden veel nieuwe theologische stromingen, die veelal vertrekken vanuit de identiteit van hun grondleggers: zwarte theologie, queer theologie en feministische theologie. Sommige theologieën wijzen de neokoloniale dictaten van Europa en Amerika af en beschouwen bewust de eigen cultuur als vindplaats van God: Aziatische theologie, Indiase theologie en Afrikaanse theologie. Andere vertrekken vanuit moderne vraagstukken: het ...

De brief aan de Romeinen is een opmerkelijk boek – kritisch, scherp geschreven en te lezen als een pamflet. Het is een van de belangrijkste theologische werken van de twintigste eeuw en wordt door theologen van nu zelfs beschouwd als een beslissend moment in de geschiedenis van de theologie.

De oorspronkelijke Brief van Paulus aan de Romeinen uit 58 na Chr. bevat de basis van de christelijke leer en heeft door de eeuwen heen kerkhistorisch een grote rol gespeeld. Karl Barth schreef een comm...

God als onderzoeksprogramma

Theologie zit in de verdrukking. Sommigen zien haar als een interne en conserverende uitleg van de eigen religieuze traditie. Anderen willen haar vervangen door een externe beschrijving en verklaring van religieus gedrag die helpt de onverwachtereligieuze dynamiek, waarmee wij de laatste tijdworden geconfronteerd, in goede banen te leiden. Hier wordt een theologie gepresenteerd die zich midden in deze religieuze dynamiek plaatst. Zij staat op dezelfde grond als ande...

Na het succes van 25 eeuwen westerse filosofie is er nu eindelijk 25 eeuwen theologie. De rijkdom aan oorspronkelijke teksten maakt dit boek tot zowel een unieke bloemlezing als een overzichtelijke geschiedenis van de theologische erfenis van de westerse wereld. Godsdienst en spiritualiteit zijn al enige tijd helemaal terug op de maatschappelijke en politieke agenda. Daarbij vragen steeds meer mensen naar de religieuze bronnen van onze geseculariseerde cultuur. 25 eeuwen theologie wil in deze...