Verstandig duiken

Een publicatie over een tweejarig onderzoek dat Stichting Presentie i.s.m. Stichting Buurtpastoraat Utrecht en Stichting Me’kaar uitvoerde naar de praktijk van sociale professionals in twee Utrechtse wijken.

In dit onderzoek naar professionals in het, zichzelf opnieuw uitvindende, sociaal domein stellen we het beeld van een duikelaar voor als typering van sociale professionaliteit. We doen verslag van een praktijk van professionals die – in het ‘leefwereldteam’ in twee Utrechtse wijken – proberen stem te geven aan kwetsbare mensen die in hun wijk samenleven. Met de opdracht van de WMO en verwante competenties in hun broekzak, laten ze op de vierkante millimeter zien dat hun praktijk draait om duikelen: om meebewegen en toch weer op positie komen – precies zoals een duikelaar doet.

De hoofdconclusie is dat de huidige nadruk op vaardigheden en competenties onvoldoende is om professionals in de praktijk van alledag uit te rusten om in alle tientallen praktijksituaties te kunnen schakelen. We stellen daarom een positionele analyse voor van professionaliteit: eentje waarbij eerder de tussenpositie, de beweeglijkheid en het eigenstandige zwaartepunt van de sociale professional centraal staan, dan de technische vaardigheden om het vak uit te oefenen. We stellen het beeld van een verstandige duikelaar voor als nieuwe input in het professionaliseringsdebat.

Het boek bepleit daarmee een nieuwe taal om na te denken over sociale professionalisering: vanuit de specifieke positie en beweeglijkheid van de sociale professional. Aan de hand van tal van levendige casuïstiek – opgedolven via tientallen logboeken van de professionals zelf – neemt het boek de lezer mee de wijken in. Het geeft een uniek kijkje in de keuken van het sociaal domein; ook in dat deel van de keuken waar de boel ‘niet altijd wil garen’.

Het boek is bedoeld voor sociale professionals in de wijk- en buurtteams en hun leidinggevenden. Het biedt tevens een beschrijving van een specifieke manier van leren en professionaliseren; daarmee is het relevant voor kennisinstituten en opleidingen van sociaal werkers. Tenslotte geeft het beleidsmakers en bestuurders handvatten voor de verdere inrichting van het gemeentelijk sociaal domein.

Judith Leest is sinds 2012 stafmedewerker bij Stg. Presentie. Ze doet onderzoek naar en schrijft over presentie in diverse praktijken van zorg en welzijn. Eveline Bolt analyseerde het empirisch materiaal, de logboeken van de deelnemers aan het leefwereldteam en de verslagen van de leerbijeenkomsten. Marije van der Linde was de afgelopen vier jaar de leerbegeleider van het leefwereldteam en dacht als co-researcher mee in het onderzoek naar deze praktijk.