Wie is bang voor de vertaler?

Hoe zichtbaar moeten vertalers zijn?

De afgelopen jaren werd de hashtag #NameTheTranslator enthousiast gedeeld. Van Amerika tot Europa weerklonk de oproep luid: vermeld de naam van de vertaler op de cover van het boek. Toch heeft deze actie niet geleid tot een echte verandering. Hoe komt dat? Het antwoord op deze vraag zegt evenveel over vertalers als over lezers.

Een vertaling is nooit simpelweg een kopie van het origineel in een andere taal. Het is steeds het resultaat van een complexe reeks keuzes. Maar dat maakt van vertalers nog geen verraders.

Wanneer is een vertaling trouw aan het origineel? Wie is de ideale vertaler? Wie heeft het recht om een tekst in een andere taal om te zetten? Hoe anders lees je een tekst wanneer je weet dat het een vertaling is?

Francis Mus laat zien welke zichtbare en onzichtbare rollen vertalers kúnnen, maar niet altijd mógen vervullen. Dit varieert van neutraal doorgeefluik tot volwaardige medeauteur. Mus illustreert wetenschappelijke inzichten met voorbeelden van recente vertalingen en laat tal van prominente vertalers aan het woord. Zijn zoektocht toont aan dat vertalers tegenwoordig meer dan ooit aanwezig zijn… zelfs tot in het origineel.

Francis Mus is docent Frans aan de Universiteit Gent en onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen. Hij doet onderzoek naar Franstalige literatuur, vertaling en muziek.