FONGERS

Albert Fongers (in 1841 geboren in Warffum) groeide op in een arm milieu; zo verbleef hij rond 1850 met zijn ouders een aantal jaren in de bedelaarskolonie Ommerschans. Albert wordt als jongeling smidsknecht in de stad Groningen en neemt in 1871 een smidse over aan het Nieuwe Kerkhof, waar hij in 1885 voorzichtig met de fabricage van rijwielen begint. De fiets is dan nog een zeer exclusief product dat alleen door de rijke bovenlaag van de bevolking kan worden aangeschaft. De zaken van smid Fongers gaan goed en hij richt in 1896 met hulp van derden een NV op, om in 1897 een hypermodern fabriekspand aan de Hereweg in Groningen te bouwen, waar rijwielen in een combinatie van industriële precisie en ambachtelijk handwerk worden vervaardigd.

Albert en zijn zoon Ties pakken de zaken groots aan vanaf 1898; verspreid over het land worden eigen filialen geopend. Artistieke affiches, sjieke prijscouranten, veelvuldige reclame in kranten en tijdschriften en deelname aan landelijke beurzen zijn onderdeel van de bedrijfsstrategie.

Fongers fietsen vormen in de jaren tot aan de Tweede Wereldoorlog de top of the bill van de Nederlandse rijwielindustrie. Niet alleen het Nederlandse leger maar ook de koninklijke familie behoort tot de klandizie. Een van de slogans van het bedrijf luidde: ‘Een Fongers gaat een menschenleven mee’. Daar was niets teveel mee gezegd; er zijn nog honderden Fongers fietsen van voor 1940 in omloop. Met enige regelmaat duiken nog Fongers fietsen van voor 1910 op, niet alleen in eigen land maar zeker ook in Indonesië.

In de jaren 50 kreeg Fongers het moeilijker doordat de noodzakelijke vernieuwingen in productie en marketing te laat werden doorgevoerd. In 1961 volgt de overname door Phoenix uit Leeuwarden waarbij ook Germaan uit Meppel wordt geïncorporeerd, maar deze combi zou het niet redden. Het bedrijf ging niet failliet, maar trok de conclusie dat het in een krimpende markt de boot had gemist. In 1970 werd het bedrijf opgedoekt. De merknaam Fongers is vervolgens (met korte tussenpozen) steeds toegepast op fietsen; anno 2023 zijn eigentijdse elektrische fietsen onder deze merknaam verkrijgbaar.

Ca. 140 jaar na de start werd het tijd de geschiedenis van het klassemerk Fongers te boekstaven. Fongers conservator Jos Rietveld beschrijft in dit boek niet alleen het bedrijf, maar besteedt ook aandacht aan de familie Fongers, de sociaaleconomische en industriële ontwikkeling van de stad Groningen en het fietsgebruik in die stad van 1870 tot nu. De bedrijfsgeschiedenis is daarmee ingebed in een brede context.

Dit boek bevat naast de tekst een schat aan foto’s van fietsen, fabriek en familie en veel afbeeldingen van affiches en ander reclamemateriaal. Het laat de rijke geschiedenis van het rijwielmerk Fongers voor het eerst in samenhang zien.