Kapelhoeven van de Jezuïeten in Kongo

Einde 19de eeuw bouwden de jezuïeten in Congo een systeem uit van kapelhoeven. Jongens en meisjes werden er verzameld om te werken en te bidden. Hun evangelisatie gebeurde onder dwang, met ketting en zweep, gijzeling, deportatie en strafexpedities. Aanvankelijk liet de staat deze werkwijze van de kapelhoeven toe en hielp soms met het terug te brengen van de kinderen. De lokale ambtenaren boden steeds meer tegenstand en kwamen in conflict met de jezuïeten.

Vaak waren deze kinderen geen wezen. Ze werden zowel tegen hun eigen wil als die van hun ouders verplicht naar de kapelhoeven terug te keren. Veel blanke ambtenaren namen het op voor de bevolking en keerden zich eveneens tegen de jezuïeten. Ze werden hierdoor vaak als straf overgeplaatst naar een ander district of werden ontslagen uit Kongo. In 1913 kwam er een einde aan het systeem van de kapelhoeven. Vanaf dan stichtten de jezuïeten dorpsscholen in de nabijheid van de dorpen.

Lode Achten was ambtenaar in dit district en maakte alles van dichtbij mee. In het begin was hij de jezuïeten gunstig gezind, maar na klachten van de bevolking zag in hij dat hun handelswijzen niet juist waren. Veel brieven van hem vinden we terug in de archieven, waarin hij opkomt voor de zwarten en zich afzet tegen het systeem van kapelhoeven.

Tijdens zijn driejaarlijks verlof in 1914 schrijft hij een memorandum van 75 pagina’s waarin hij het systeem aan de kaak stelt. De inhoud hiervan wil ik de lezer niet onthouden, omdat het een rapport is uit eerste hand. Het is een reële weergave van de jezuïeten hun werkwijzen in het Kwangodistrict.