Helenka

In 1911 zit een jonge vrouw met opgestoken zwart haar in een laboratoriumruimte op een tafel, tussen de glazen flessen en flacons. Er zitten gaten in haar labjas. Achter de vrouw, waar buizen en drukmeters te zien zijn, hangt een bord aan de muur: nicht berühren. Lebensgefahr 4000 volt. De vrouw kijkt uitdagend de camera in.

Voor haar elfde verjaardag krijgt Anna van Suchtelen deze foto van haar vader. Dat is je oma, hoort ze, gefotografeerd door je opa. Jarenlang blijft oma Helenka een mythisch figuur, iemand over wie ze niet veel meer wist dan dat ze in 1887 in het door Rusland bezette Polen werd geboren, natuur- en scheikunde studeerde in Zürich en eindigde in Nederland.

Helenka blijkt een geëngageerd student, een briljant wetenschapper en een moeder die carrière wilde maken in een turbulente tijd. Het boek leidt ons van het Oekraïense platteland en Kyiv naar Warschau, en van Zweden naar Amsterdam. Op de golven van wereldgebeurtenissen – de tijd van wetenschappelijke doorbraken, Europese grensverschuivingen, epidemieën, volksopstanden en de Russische revolutie – liet Helenka zich leiden door haar dromen en haar voorbeeld Marie Curie. Het is het verhaal van een vrouw die op een kantelpunt in de Europese geschiedenis moest vechten voor haar plek.