Kunnen wij onze beschaving nog redden?

Het woord 'crisis' is niet meer weg te denken uit het nieuws. Er gaat nogal wat fout in 'de wereld' en dat vraagt om commentaar. Van Nederpelt laat zien hoe de samenleving mondiaal en ook in Nederland, in een chaotische, dystopische wereld is terechtgekomen. Maar ook hoe wij er aan kunnen ontsnappen. Wij zijn ons kompas kwijt en koersen eenzijdig op economische rationaliteit. Voor probleemanalyse nemen we weinig tijd. Vooral ad hoc oplossingen hebben onze aandacht. Vaak ook nemen wij ondoordachte beslissingen op basis van valse aannames. Zo roepen wij crisis na crisis over ons af. Onze beschaving staat ernstig onder druk.

Eens waarschuwde de Club van Rome voor ecologische rampspoed in de 21ste eeuw als de mens haar leefpatroon niet aanpaste aan de draagkracht van de Aarde. Vandaag, een halve eeuw later, lijkt zij haar gelijk te halen en duikt de wereld, en ook ons land, steeds dieper in een klimaatcrisis. Er zijn bovendien meerdere crises tegelijk: coronacrisis, zorgcrisis, energiecrisis, wooncrisis, vluchtelingencrisis. Westerse rechtsstaten vertonen intern crisisverschijnselen en democratische instellingen wankelen. De oorlog in Oekraïne heeft ons overvallen, de armoede in Afrika lijkt niet op te lossen, de landbouw pleegt roofbouw op bodem en natuur.

Om erger te voorkomen, moeten wij om te beginnen leren handelen vanuit een omvattende wetenschappelijke rationaliteit. Maar bovenal moeten we onze materiële waarden minder laten gelden en daarvoor ecologische en ideële waarden in de plaats stellen.

Jacques van Nederpelt is sociaalgeograaf en landbouwkundige. Hij is onderzoeker en docent geweest in internationale (economische), betrekkingen en ontwikkelingsvraagstukken. Als landbouwkundige deed hij onderzoek op het platteland in diverse Afrikaanse landen en gaf daar ook landbouwonderwijs. Als sociaalgeograaf heeft hij gepubliceerd over ontwikkelingslanden, demografie, milieu, klimaat en landbouwbeleid, Europa en milieu. Over het ontwikkelingsvraagstuk heeft hij vier leerboeken geschreven voor het hoger onderwijs.