Van Rij en Stam

Tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog drongen berichten over vermeende oorlogsmisdaden van Nederlandse militairen slechts mondjesmaat tot Nederland door. Toch klonk nog tijdens de oorlog de eerste roep om een onafhankelijk onderzoek naar zulke berichten. Na herhaald aandringen vanuit de Tweede Kamer werd ten slotte in oktober 1949 een commissie van drie juristen naar Indonesië uitgezonden met als opdracht een niet-justitieel onderzoek naar de beschuldigingen van extreem geweld van de Nederlandse krijgsmacht uit te voeren.

Om uiteenlopende redenen diende deze onderzoekscommissie slechts over twee grote zaken rapporten in, die bovendien maar door twee van de drie commissieleden – Kees van Rij en Wim Stam – waren ondertekend. Tot 1969 werd het bestaan van deze rapporten voor het parlement en de buitenwacht verborgen gehouden. Daarna was de inhoud weliswaar in grote lijnen bekend, maar de rapporten zelf werden nooit gepubliceerd, terwijl ze van groot belang zijn voor de geschiedschrijving over de oorlog, met name waar het gaat om het optreden van het Depot Speciale Troepen en andere eenheden in Zuid-Sulawesi.

Deze bronnenpublicatie, voorafgegaan door een uitvoerige inleiding, maakt de onthullende rapporten van Van Rij en Stam voor het eerst voor een breder publiek toegankelijk.