Een kwaad geweten

De oorlog in Indonesië en het extreme geweld dat de Nederlandse troepen daarbij gebruikten, waren lange tijd geen onderwerp waarover in Nederland veel werd gesproken en geschreven. Na het einde van oorlog deed de regering veel moeite om discussies daarover uit de weg te gaan of zelfs in de kiem te smoren. Onthullingen van Indië-veteraan Joop Hueting in 1969 over Nederlandse oorlogsmisdaden leidden aanvankelijk tot grote commotie, met als uitkomst de Excessennota en het regeringsstandpunt dat de krijgsmacht zich correct had gedragen, afgezien van een aantal ‘excessen’. Daar bleef het bij, totdat er in de laatste decennia steeds meer aanwijzingen kwamen dat de krijgsmacht op grotere schaal extreem geweld had toegepast.

Behalve de politiek worstelden ook journalisten, historici en geschiedenisdocenten met de gewelddadig verlopen dekolonisatie van Indonesië. De meest betrokken groepen, zoals de veteranen, Molukkers en Indische Nederlanders, waren eveneens lang terughoudend om in het openbaar over hun vaak bittere ervaringen tijdens de onafhankelijkheidsoorlog te praten. Ten slotte leek ook Indonesië niet erg geïnteresseerd in het oprakelen van deze geschiedenis van wederzijds geweld. Zo kreeg de oorlog pas laat, heel voorzichtig en schoksgewijs, een plek in de Nederlandse herinneringscultuur en kwam het ook tot politieke gebaren.