Achterhaalde waarheden

In Achterhaalde waarheden zet Jan Werkman de oorlogsgeschiedenis rond Friedrich Weinreb op overtuigende wijze in een heel nieuw licht. De auteur maakte in 1974 voor het eerst kennis met Weinreb en zijn werk. Twee jaar later, op 5 oktober 1976 presenteerde professor L. de Jong, directeur van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD), een rapport over het oorlogsverleden van Weinreb: hij zou een oorlogsmisdadiger van het grootste formaat zijn, een verrader van onderduikers en een fantast die slechts leugens en verdachtmakingen over anderen had verteld in zijn memoires.

Werkman kon dit niet geloven en begon zijn zoektocht om het ware verhaal over Weinreb te achterhalen. Een tocht die meer dan veertig jaar zou duren. Die leidde tot talloze bezoeken aan archieven en bibliotheken, gesprekken met nabestaanden en betrokkenen en een schier oneindig aantal uren onderzoek. In dit boek doet hij daar verslag van.

In het eerste deel neemt hij een van de auteurs van het rapport, A.J. van der Leeuw, onder de loep. Hij kwam heel wat opzienbarende feiten op het spoor over de RIOD-medewerker. Het meest saillante daarvan is wel dat Van der Leeuw in 1999 zijn eigen oorlogsverleden mocht onderzoeken en, zo toont Werkman aan, deels heeft herschreven. Ook het reilen en zeilen bij studentenvereniging Vindicat, waar Van der Leeuw tijdens de oorlog bestuurslid was, onderwierp Werkman aan een nauwgezette beschouwing en hij ontdekte vele inconsistenties over Van der Leeuws rol in het studentenverzet en in de illegale pers.

In het tweede deel komen zijn bevindingen over de handelwijze en intenties van Weinreb aan bod. En die geven een totaal ander beeld dan uit het vuistdikke Weinreb-rapport naar voren komt. De auteurs van het Weinreb-rapport blijken in hun onderzoek een grote denkfout te hebben gemaakt. Aan het einde van het boek klinkt de vraag: waarom was Van der Leeuw eigenlijk de aangewezen persoon om Weinreb te onderzoeken?

Zorgvuldig, vasthoudend en zeer doelgericht ontrafelt Werkman deze hele geschiedenis in Achterhaalde waarheden.