Joodje heeft het gedaan

Al enkele dagen na het einde van de oorlog, op 8 mei 1945, publiceerde de Minister van Justitie het Besluit Oorlogspleegkinderen. De verantwoordelijkheid voor de Joodse pleegkinderen kwam te liggen bij de Rijkscommissie voor Oorlogspleegkinderen (OPK). Er werden bij deze commissie ongeveer 4000 Joodse kinderen aangemeld, waaronder zo’n 1370 wezen. Een van hen was ik. Mijn leven heb ik te danken aan mensen uit het verzet. Dat het OPK ook door deze mensen werd geleid, is volgens mij niet goed geweest. Zij hadden onvoldoende expertise in huis om de belangen van deze weeskinderen, waar het ging om het vaststellen van hun identiteit, te behartigen. In de commissie waren de Joodse leden in de minderheid, ten gevolge waarvan té vaak door OPK aan de Rechtbank werd geadviseerd de voogdij van de Joodse wezen te laten bij de niet-Joodse gezinnen waar ze in de oorlog ondergedoken waren. Als ik eind 1980 mijn OPK-dossier in bezit krijg, kom ik na bestudering tot de conclusie dat de vaststelling van mijn identiteit op een onzorgvuldige, misschien wel gemakzuchtige wijze is gedaan. Alleen op basis van het fotootje (1946) op de voorzijde van dit boek. Deze werd vergeleken met een aantal familiefoto’s uit de periode 1920-1940.

Op 30 april 1946 schrijft het OPK aan mijn pleegouders: “Uw pleegkind Gerrit is geïdentificeerd. Zijn werkelijke naam is Louis Godschalk. Louis werd door zijn ouders Loekie genoemd. De foto van Gerrit retourneer ik, alle drie [de] dames hebben hun neefje Louis Godschalk herkend.”

Op basis hiervan besluit De Arrondissementsrechtbank te Amsterdam op 22 juli 1948: Overwegende, dat de Rechtbank in dit geval de Joodse indicatie niet voldoende sterk acht, om overplaatsing van de minderjarige naar een Joodse omgeving te rechtvaardigen; Overwegende, dat de Rechtbank zich derhalve kan verenigen met het voorstel der Commissie inzake de voogdij; BESCHIKKENDE: Benoemt tot voogd over de minderjarige voornoemd; Feike Rienstra, wonende te Munnekeburen 177.

In de huidige tijd zou bovenstaande procedure van identificatie volstrekt onvoldoende en ongeloofwaardig zijn. Dit is de ene kant van mijn levensverhaal, de andere is het zoeken naar wat het voor mij betekent om Jood te zijn. Als u het boek gelezen hebt begrijpt u waarom de schrijver Koos Boorsma, de titel Wie ben ik? gekozen heeft.