Terreur van God?

Het Offer van Abraham is een verhaal in de Bijbel en de Koran over een vader die van God de opdracht krijgt zijn eigen kind te doden. In deze filosofisch-levensbeschouwelijke verhandeling probeert godsdienstfilosoof Anton van Harskamp de religieuze, politieke en culturele betekenis van dit verhaal begrijpelijk te maken voor niet-gelovigen. Wat zegt dit oude verhaal ons vandaag de dag over ‘abrahamitische’ religie en geloof?

Na eerst de fundamentele betekenis van het offerverhaal en de kritiek erop behandeld te hebben, bespreekt de auteur de twee varianten, te weten de joodse (en christelijke) variant in de Bijbel en de islamitische variant in de Koran. De vraag bij die bespreking en vergelijking is of het voor moderne mensen onbegrijpelijke offerverhaal in beide varianten in gelijke mate een gewelddadig en dus ‘gevaarlijk’ verhaal is? Kunnen we Abraham, die bereid is een ander mens op te offeren voor zijn god, als de eerste geloofsterrorist beschouwen? In het slotdeel van de verhandeling gaat Van Harskamp, in het spoor van de Deense filosoof Kierkegaard, dieper in op de existentiële betekenis van het offerverhaal. Hij laat zien dat, hoe onbegrijpelijk dat oude religieuze offerverhaal ook is, het ons vandaag de dag kan aanzetten tot denken over religie èn tot denken over onszelf.

Anton van Harskamp (1946) is godsdienstfilosoof. Hij was onder meer staflid van het Blaise Pascal Instituut voor de studie naar wetenschap en levensbeschouwing, en bijzonder hoogleraar Religie, Identiteit en Civil Society aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij schreef over ideologiekritiek en religie, katholieke theologie in de 19de eeuw, protestants fundamentalisme in de 20ste eeuw en secularisering en nieuwe religiositeit in de 21ste eeuw.