Ladders naar het licht

Depressie is in de westerse wereld een veelbesproken en veel bestudeerde psychiatrische stoornis. Naast de aandacht voor het onderwerp in wetenschappelijke artikelen, diagnostische handboeken, zelfhulpboeken, depressiegala’s en overheidscampagnes, is er de raadselachtigheid en het taboe waarmee depressie in onze cultuur nog vaak omringd is.

Ladders naar het licht is een studie naar de taal die vandaag de dag aan depressie wordt gewijd. Hoe wordt er in wetenschappelijke studies, voorlichtingsmateriaal, zelfhulpliteratuur en – in het bijzonder – autobiografische boeken over depressie geschreven? Hoe vatten (voormalig) patiënten hun ervaringen in woorden? Wat zijn de functies van deze autobiografieën in de samenleving? Dat zijn de vragen die Anne-Fleur van der Meer, als letterkundige verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam, in dit boek beantwoordt. De vragen werpen nieuw licht op de ervaring van ziekzijn en (de weg naar) gezondheid en op de wijze waarop daaraan in onze gezondheidscultuur betekenis wordt gegeven.

In het bijzonder gaat Van der Meer in op de notie van ‘intertekstualiteit’: het bijzondere gegeven dat er in de autobiografieën veel referenties te vinden zijn aan allerlei uiteenlopende publicaties en bronnen over depressie. Hoe kan ik genezen van een kwaal die ik niet ken? Wie deelt er in mijn lot? Dat vragen hoofdpersonen zich vertwijfeld af. Zij zoeken in uiteenlopende kennisdomeinen naar antwoorden en grip: ze lezen werken van Sartre en Dante, kijken naar speelfilms, verdiepen zich in medische handboeken en raadplegen zelfhulpliteratuur. Dankzij het beroep op teksten en beelden van anderen ontstaan inzichten ‘op maat’ en weerwoorden op het raadselachtige en eenzame lijden dat depressie teweegbrengt.