Vrijplaats voor de kunsten

De Haagse Vrije Academie, vanaf 1970 bekend als ‘Psychopolis’, stond wijd en zijd bekend als vrijgevochten kunstinstituut voor iedereen, jong en oud, met of zonder schoolopleiding. Een kunstacademie waar geen selectie- en beoordelingsprincipes bestonden, evenmin als een opkomstplicht. Er heerste vrijheid van kunstopvatting: er werd subjectief werken ‘van binnenuit’ gepropageerd en daarvoor waren geen maatstaven. Al sinds de oprichting in 1947 door Livinus van de Bundt zette de Vrije Academie zich af tegen de al eeuwen bestaande Haagse Academie van Beeldende Kunsten. Waar je op de Haagse Academie moest leren om ‘naar de natuur’ te tekenen, schilderen of beeldhouwen, ging het op de Vrije Academie om de verbeelding en maatschappelijke solidariteit. Desondanks of juist dankzij deze aanpak bracht het laagdrempelig instituut veel talent voort.

In 1968 nam George Lampe als tweede directeur het stokje over. Psychopolis was voor hem niet minder dan een minimaatschappijtje, een proeftuin voor de ludieke, creatieve samenleving waar de verbeelding aan de macht zou zijn. Het leerlingenaantal groeide uit tot over de tweeduizend en de roemruchte Cineworkshop maakte furore onder leiding van Frans Zwartjes. Het was de hippietijd met speak-ins, buurtprojecten en eindeloze discussies. Het resulteerde in een bruisende broedplaats voor bohemiens en avant-gardisten die de klassen in- en uitliepen en in de tussenuren aan de drank en drugs zaten, maar waar ondertussen ook spannende kunstwerken werden vervaardigd. De kiem voor de experimentele ontwikkelingen was in 1947 al gelegd.

De Vrije Academie sloot in 2015 de deuren. Niet lang daarvoor begon Saskia Gras aan haar onderzoek, nog net op tijd om in het archief te kunnen duiken en de roemruchte geschiedenis van deze succesvolle anarchistische kunstinstelling vast te leggen.

In 2017 promoveerde cultuurhistorica Saskia Gras op haar onderzoek naar het kunstonderwijs op de Haagse Vrije Academie. Vrijplaats voor de kunsten is de handelseditie van haar proefschrift. Het bevat vele foto’s en kunstwerken van studenten en betrokken kunstenaars, waarvan een groot deel in kleur.