Woorden wisselen

Taal is essentieel. Taal zegt wat er wordt gemaakt én maakt wat er wordt gezegd, ongeacht of het nu gaat om besturen, organiseren of adviseren. Tegelijk worden we juist in onze professionele praktijken al snel uitgenodigd om ‘voorbij de tekst’ te kijken. Het gaat niet om de bewoording, zo wordt ons impliciet voorgehouden, maar om de boodschap die daarin besloten ligt. Niet de tekst zelf is belangrijk, maar wat er wordt bedoeld of beweerd.

Dat klinkt logisch, tot we beseffen dat wat er wordt verteld niet valt los te zien van hoe dat is verwoord. Sterker nog, dat laatste is mede bepalend voor het eerste. In dit boek is er daarom uitgebreid aandacht voor de wijze waarop metaforen en modellen worden benut om invloed uit te oefenen in deze context. Er is aandacht voor tellen, maar ook voor vertellen. Het symbolisch belang van ‘versteende verhalen’ en van ‘belichaamde spraak’ komt eveneens aan de orde.

Zoeken naar woorden die beter leesbaar maken wat er te zien en te horen valt als mensen met elkaar in gesprek gaan om via taal en tekst aan doelgerichte beïnvloeding te doen, soms van bovenaf (besturen), soms van binnenuit (organiseren) en soms vanaf de zijlijn (adviseren). Dat is waar het in dit boek om draait.

Beoogd wordt niet slechts een woordenwisseling, maar een woorden wisseling: een hertaling die via ‘academische ondertiteling’ verstaanbaar kan maken wat er nu eigenlijk gebeurt als wij instellingen besturen, activiteiten organiseren of machtshebbers van advies voorzien.

Mark van Twist is hoogleraar Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en wetenschappelijk directeur van de postmasteropleiding Internal Auditing & Advisory bij dezelfde instelling. Daarnaast is hij decaan en bestuurder van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) in Den Haag. Hij doet niet alleen onderzoek naar besturen, organiseren en adviseren, maar heeft daar in de praktijk zelf ook veel ervaring mee, onder meer als lid in buitengewone dienst van het College van de Algemene Rekenkamer en als voorzitter of lid van diverse raden van toezicht en adviescommissies.