Hier is het gebeurd

Je staat aan de rand van een tarweveld in het gehucht Rademakersbroek bij Varsseveld, waar op een dag in maart 1945 46 mannen werden geëxecuteerd en je denkt: hier is het gebeurd. Of je loopt in voormalig Kamp Amersfoort over de schietbaan, 350 meter lang, uitgegraven door gevangenen met de schop – en je realiseert je dat de dood hier destijds nooit ver weg was. Of je ziet de vroegere gevangenis Blokhuispoort in Leeuwarden, waar in december 1944 het verzet zonder een schot te lossen 51 gevangenen uit de handen van de nazibezetter bevrijdde en je voelt de spanning die hier toen geheerst moet hebben.

Fotograaf Rolf Baas en schrijver Ad van Liempt zochten vijftig plekken op waar tijdens de bezettingstijd bijzondere dingen gebeurd zijn en legden ze vast, in woord en beeld. Plekken als de concentratiekampen die in het collectieve geheugen van Nederland zijn gegrift, maar ook dat veldje in Deventer waar zes mannen en een vrouw werden doodgeschoten, drie kwartier voordat hun stad bevrijd zou worden. Het zijn plekken om bij stil te staan, de plekken die de bezettingstijd markeren, in al hun onvoorstelbare gruwelijkheid.