Levenslang

Sinds 1982 zijn in Nederland 38 verdachten tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld; 28 van hen zitten deze straf sinds 2000 uit. Hun aantal is veel groter dan voorheen. Ten opzichte van het gemiddelde aantal opleggingen in de gehele vorige eeuw is zelfs sprake van een verviervoudiging.

Ook de duur van de levenslange gevangenisstraf is gestegen. Niet doordat de veroordeelden gemiddeld langer leven, maar omdat sedert omstreeks 2004 de regering het standpunt innam dat een levenslange gevangenisstraf ook werkelijk tot de dood diende te duren en niet, zoals vroeger, tot zolang dat uit oogpunt van veiligheid noodzakelijk was met een minimum van 10 of 15 jaar.

Deze beide ontwikkelingen (en rekening houdend met overlijden en overname van vonnissen uit het buitenland) brengen de teller van het aantal levenslanggestraften in Nederlandse penitentiaire inrichtingen op 36. Daarnaast zijn op dit moment 10 verdachten in afwachting van het definitieve oordeel in hun strafzaak. Als hun straffen onherroepelijk worden, stijgt het aantal levenslanggestraften naar het ongekend hoge aantal van 46.

De gemiddelde leeftijd van de huidige levenslanggestraften is 52 jaar. Hun straf kan dus nog lang duren. Wat is hun perspectief, wat zegt het Europees Hof hierover, wat is humaan – ook in relatie tot wat humaan is voor slachtoffers en nabestaanden –, welke zorg wordt de levenslanggestrafte geboden en is dat voldoende? Deze bundel met bijdragen aan het op 6 april 2018 aan de Rijksuniversiteit Groningen gehouden Symposium Levenslang probeert op deze vragen antwoord te geven.