Nederlands slavernijverleden

Het Nederlandse slavernijverleden is actueler dan ooit. Tot eind vorige eeuw trok het voornamelijk de aandacht van wetenschappers, maar tegenwoordig heeft bijna iedereen er een mening over. Sinds de Black Lives Matter-protesten is deze zwarte bladzijde uit de Nederlandse geschiedenis zelfs een van de meest besproken onderwerpen. Hoe dachten onze voorvaderen over slavernij, zijn we er rijk van geworden en is het hedendaagse racisme een van de wrange vruchten van dat donkere verleden? Vragen te over, waarop de antwoorden echter vaker meningen dan historische feiten blijken te zijn.

Nederlands slavernijverleden schetst op basis van de laatste inzichten een indringend beeld van de Nederlandse deelname aan de trans- Atlantische slavenhandel en de inzet van slaven in de plantagekoloniën. Maar ook de opvattingen van onze voorouders daarover komen aan bod. Hadden zij morele bezwaren tegen de slavenhandel en slavernij of was het business as usual? Henk den Heijer laat zien dat lang niet alle slaven gewillig in hun lot berustten: sommigen pleegden verzet op slavenschepen, anderen ontvluchtten plantages of kwamen in opstand tegen hun meesters. Dat verzet leidde overigens niet tot een snelle afschaffing van de slavernij; daar stemde het parlement pas in 1863 mee in.

Ruim anderhalve eeuw na die afschaffing staat het Nederlandse slavernijverleden prominent op de agenda van actiegroepen, wetenschappers en politici. We moeten er meer van weten als wapen tegen het hedendaagse racisme. Maar is die relatie tussen verleden en heden zo eenvoudig te leggen? Ook over dat debat gaat Nederlands slavernijverleden.